Shennaghys yn oaylleeaght as y çhaghnoaylleeaght: Difference between revisions

← Y caghlaa ny shinney Y caghlaa ny snoa →

Content deleted Content added

Inline

Aavriwnys veih 13:57, 13 Mayrnt 2014

She magher jeh shennaghys eh shennaghys ny h-oaylleeaght as ny çhaghnoaylleeaght (SOÇ) ta scrutaghey caghlaa toiggaltys deiney jeh'n theihll najooragh (oaylleeaght) as jeh'n jargaght ec deiney eh dy stiurey (çhaghnoaylleeaght) harrish ny milley-vleeantyn. Ta'n magher acadoil shen jannoo studeyrys er eiyrtyssyn cultooragh, tarmaynagh, as politickagh jeh noaidyn oaylleeagh.

Va shennaghyssyn ny h-oaylleeaght screeut sheese dy bunneydagh liorish oaylleeyn obbree as aa-oaylleeyn, as ny shennaghyssyn shen er nyn doshiaght ec William Whewell, myr saase dys mieyssyn ny h-oaylleeaght dy insh da'n phobble cadjin. Ayns ny 1930yn leah, lurg papyr ard-ghooagh v'er ny chur magh ec y screeudeyr shennaghys Soveidjagh Boris Hessen, va SOÇ cruinnit dy cho-chruinnaghey er saaseyn va cleeantaghtyn oaylleeagh cochaarjagh marish ymmyrçhee as greesaghtyn jeh'n cho-heks oc. Lurg y Nah Chaggey Dowanagh, va ram saaseyn currit stiagh ayns ynsagh as ronsaghey y vagher, as v'ee yn treisht ayn na lhiggey da'n phobble toiggaltaght ny share dy chur er yn oaylleeaght as y çhaghnoaylleeaght er y fa dy row paart ard-cheimagh aasoil oc 'sy theihll. Ayns ny 1960yn, ayns eiyrtys jeh'n obbyr va jeant ec Thomas Kuhn er lheh, va currym noa ry-akin 'sy vagher. Hoshee er dy ve ymmydit myr saase dys y treealys oaylleeagh dy scrutaghey dy contoyrtagh. Ec y traa t'ayn nish t'eh çheughit dy mennick lesh magher ny studeyryssyn oaylleeagh.

Va oaylleeaght maddaghtoil as jeshaghteyrys fishigagh myr ta toiggit jiu crooit car y çhyndaa oaylleeagh, ga va'n chooid smoo jeh'n vaddaght as yn oaylleeaght bunnit er obbyr ny Greagee, ny h-Egyptee, ny Mesopotamee, ny Sheenee, ny h-Injey as ny h-Islamee. Jeeagh er ny h-ard-artyn Shennaghys ny h-oaylleeaght as Shennaghys ny çhaghnoaylleeaght son tooilley fys er ny bun-chooishyn shen.

Screeudeyryn shennaghys ard-ghooagh y vagher

She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia.

@@ Linney 3: / Linney 3: @@
 Va shennaghyssyn ny h-oaylleeaght screeut sheese dy bunneydagh liorish oaylleeyn obbree as aa-oaylleeyn, as ny shennaghyssyn shen er nyn doshiaght ec [[William Whewell]], myr saase dys mieyssyn ny h-oaylleeaght dy insh da'n phobble cadjin. Ayns ny 1930yn leah, lurg papyr ard-ghooagh v'er ny chur magh ec y screeudeyr shennaghys [[UPSS|Soveidjagh]] [[Boris Hessen]], va SOÇ cruinnit dy cho-chruinnaghey er saaseyn va cleeantaghtyn oaylleeagh cochaarjagh marish ymmyrçhee as greesaghtyn jeh'n cho-heks oc. Lurg y [[Nah Chaggey Dowanagh]], va ram saaseyn currit stiagh ayns ynsagh as ronsaghey y vagher, as v'ee yn treisht ayn na lhiggey da'n phobble toiggaltaght ny share dy chur er yn oaylleeaght as y çhaghnoaylleeaght er y fa dy row paart ard-cheimagh aasoil oc 'sy theihll. Ayns ny 1960yn, ayns eiyrtys jeh'n obbyr va jeant ec [[Thomas Kuhn]] er lheh, va currym noa ry-akin 'sy vagher. Hoshee er dy ve ymmydit myr saase dys y treealys oaylleeagh dy scrutaghey dy contoyrtagh. Ec y traa t'ayn nish t'eh çheughit dy mennick lesh magher ny [[studeyryssyn oaylleeagh]].
-Va [[oaylleeaght]] [[maddaght]]oil as [[jeshaghteyrys]] [[fishag]]agh myr ta toiggit jiu crooit car y [[çhyndaa oaylleeagh]], ga va'n chooid smoo jeh'n vaddaght as yn oaylleeaght bunnit er obbyr ny [[Yn Çhenn Ghreag|Greagee]], [[Yn Çhenn Egypt|ny h-Egyptee]], [[Mesopotamia|ny Mesopotamee]], [[Shennaghys ny h-oaylleeaght as ny çhaghnoaylleeaght 'sy Çheen|ny Sheenee]], [[Shennaghys ny h-oaylleeaght as ny çhaghnoaylleeaght 'sy Çhenn Injey|ny h-Injey]] as [[Eash Airhey Islamagh|ny h-Islamee]]. Jeeagh er ny h-ard-artyn [[Shennaghys ny h-oaylleeaght]] as [[Shennaghys ny çhaghnoaylleeaght]] son tooilley fys er ny bun-chooishyn shen.
+Va [[oaylleeaght]] [[maddaght]]oil as [[jeshaghteyrys]] [[fishig]]agh myr ta toiggit jiu crooit car y [[çhyndaa oaylleeagh]], ga va'n chooid smoo jeh'n vaddaght as yn oaylleeaght bunnit er obbyr ny [[Yn Çhenn Ghreag|Greagee]], [[Yn Çhenn Egypt|ny h-Egyptee]], [[Mesopotamia|ny Mesopotamee]], [[Shennaghys ny h-oaylleeaght as ny çhaghnoaylleeaght 'sy Çheen|ny Sheenee]], [[Shennaghys ny h-oaylleeaght as ny çhaghnoaylleeaght 'sy Çhenn Injey|ny h-Injey]] as [[Eash Airhey Islamagh|ny h-Islamee]]. Jeeagh er ny h-ard-artyn [[Shennaghys ny h-oaylleeaght]] as [[Shennaghys ny çhaghnoaylleeaght]] son tooilley fys er ny bun-chooishyn shen.
 ==Screeudeyryn shennaghys ard-ghooagh y vagher==