Yn Ungaar: Difference between revisions
Content deleted Content added
No edit summary |
Redirected page to Manx Wikipedia is smacked by Duke Nukem's Mighty Foot. |
||
Linney 1: | Linney 1: | ||
#REDIRECT[[Manx Wikipedia is smacked by Duke Nukem's Mighty Foot.]] |
|||
{{revision}} |
|||
{{Kishtey fys çheer |
|||
|ennym_dooghyssagh = Magyar Köztársaság |
|||
|ennym_foddey_cadjincliaghtagh= ''Pobblaght ny h-Ungaar'' |
|||
|ennym_gienneydagh = ny h-Ungaar |
|||
|jalloo_brattagh = Flag of Hungary.svg |
|||
|jalloo_cleinney = Coat of Arms of Hungary.svg |
|||
|jalloo_caslys = EU location HUN.png |
|||
|jarroo-raa = |
|||
|arrane_ashoonagh = ''[[Himnusz]]''<br>''Hymn'' |
|||
|çhengaghyn_oikoil = [[Ungaarish]] |
|||
|çhengaghyn_ardjynagh = |
|||
|possanyn_kynneeagh = |
|||
|preeu-valley = [[Budapest]] |
|||
|latd=47 |latm=26 |latNS=N |longd=19 |longm=15 |longEW=E |latNSgael=Hwoaie |longEWgael=Hiar |
|||
|balley_smoo = preeu-valley |
|||
|sorçh_reiltys = [[Pobblaght ard-whaiylagh]] |
|||
|enmys1_fer-toshee = [[Eaghtyrane ny h-Ungaar|Eaghtyrane]] |
|||
|ennym1_fer-toshee = [[László Sólyom]] |
|||
|enmys2_fer-toshee = [[Ard-vinishter ny h-Ungaar|Ard-vinishter]] |
|||
|ennym2_fer-toshee = [[Ferenc Gyurcsány]] |
|||
|dateEUentreilys = [[1 Boaldyn]] [[2004]] |
|||
|eaghtyr_km2 = 93,030 |
|||
|eaghtyr_mi_ker = 35,919 |
|||
|eaghtyr_rhenk = 109-oo |
|||
|ushtey_sy_cheead = 0.74 |
|||
|pobble_ooley = 10,041,000 |
|||
|blein_ooley_pobble = 2008 |
|||
|rhenk_ooley_pobble = 79-oo |
|||
|pobble_coontey = 10,198,315 |
|||
|blein_coontey_pobble = 2001 |
|||
|rhenk_coontey_pobble = |
|||
|glooaght_pobble_km2 = 109 |
|||
|glooaght_pobble_mi_ker = 282 |
|||
|rhenk_glooaght_pobble = 94-oo |
|||
|quaiyl = |
|||
|blein_LTS_CCK = 2008 |
|||
|LTS_CCK = $198.7 billioon |
|||
|rhenk_LTS_CCK = 43-oo |
|||
|LTS_CCK_yn_dooinney = $19,800 |
|||
|rhenk_LTS_CCK_yn_dooinney = 39-oo |
|||
|LTS_ennymagh = $159.3 billioon |
|||
|rhenk_LTS_ennymagh = |
|||
|blein_LTS_ennymagh = |
|||
|LTS_ennymagh_yn_dooinney = |
|||
|rhenk_LTS_ennymagh_yn_dooinney = |
|||
|Gini = 24.96 |
|||
|blein_Gini = 2008 |
|||
|ronney_Gini = <span style="color:#090">injil</span> |
|||
|rhenk_Gini = 3-oo |
|||
|blein_ALD = 2007 |
|||
|ALD = {{bishaghey}} 0.874 |
|||
|rhenk_ALD = 36-oo |
|||
|ronney_ALD = <span style="color:#090">ard</span> |
|||
|sorçh_kiondeeaght = [[Shennaghys ny h-Ungaar|Crooaght]] |
|||
|note_kiondeeaght = |
|||
|taghyrt1_bunnit = Bunneeaght ny h-Ungaar |
|||
|date1_bunnit = 896 |
|||
|taghyrt2_bunnit = Er enney myr reeriaght |
|||
|date2_bunnit = Mee ny Nollick, 1000 |
|||
|taghyrt3_bunnit = Y Treeoo Phobblaght |
|||
|date3_bunnit = [[23 Jerrey Fouyir]] [[1989]] |
|||
|argid = [[Forint ny h-Ungaar|Forint]] |
|||
|coad_argid = HUF |
|||
|traa_ynnydagh = [[Traa ynnydagh ny h-Oarpey Meanagh|CET]] |
|||
|ashchur_utc = +1 |
|||
|traa_ynnydagh_TTLS = [[Traa souree ny h-Oarpey Meanagh|CEST]] |
|||
|ashchur_utc_TTLS = +2 |
|||
|cctld = [[.hu]]<sup>1</sup> |
|||
|coad_çhellvane = 36 |
|||
|fo-note1 = Ta [[.eu]] ymmydit myrane lesh çheeraghyn elley [[yn Unnaneys Oarpagh]]. |
|||
}} |
|||
She çheer thallooinit 'syn [[yn Europey|Oarpey Veanagh]] ee '''yn Ungaar'''. T'ee çhemmit liorish [[yn Austeyr]], [[yn Clovack|y Clovack]], [[yn Ookraan]], [[yn Romaain|y Romaain]], [[yn Serb|y Serb]], [[yn Chroit|y Chroit]] as [[yn Clovean|y Clovean]]. Ta [[Budapest]] ny [[preeu-valley|phreeu-valley]] er y çheer, as eh soit ayns çheshvean ny çheerey. Ta'n Ungaar n'oltey jeh'n [[OECD]], [[NATO]], [[Yn Unnaneys Oarpagh|Unnaneys Oarpagh]] as t'ee ny steat jeh'n [[Coardailys Schengen]]. Ta'n [[Ungaarish]], [[çhengaghyn Finn-Oogragh|çhengey Finn-Oogragh]], ny çhengey oikoil 'sy steat. |
|||
==Shennaghys== |
|||
{{Ardart|Shennaghys ny h-Ungaar}} |
|||
===Mean Eashyn: 896-1526=== |
|||
Va'n Ungaar crooit ayns [[896]] rish ny h-Ungaaree, jei nyn roshtyn jeh nyn dallooyn rosh ny [[yn Europey|h-Oarpey]] Hiar. V'eh Flah Árpád y fer toshee; ren eh cur er bun y chied thie reeoil ny çheerey, yn thie Árpád. Ayns [[1000]] haink er y çheer dy ve ny reeriaght. Va'n chied ree [[Noo Steaon]]. |
|||
Ayns [[1241]], va'n çheer ruegeyit rish yn Mongoilee. Ayns [[1301]], haink y thie Árpád dy ve anvio. Va reeghyn dy thieyn ymmodee reilley ayns yn Ungaar. Ta [[Matthias Corvinus]] yn smoo, ren eh coadey yn çheer noi yn [[Impiraght Turkagh]]. Agh beggan jeihaghtyn jei v'eh baase echey ([[1490]]), va'n çheer castit ayns yn Caggey dy Mohács ([[1526]]). Va'n Reeriaght rheynnit ayns 3 ayrnyn: yn Ungaar (ardjyn heear as twoaie), Impiraght Turkagh (ard jiass) as y [[Prinsaght dy Transylvania]]. |
|||
===Eddyr 1526-1867=== |
|||
Haink yn Reeriaght ny Ungaar dy ve barrantys dy yn thie dy [[Habsburg]]. Ayns [[1686]], va'n Impiraght Turkagh eiginit dy faagail, as va'n çheer unnaneyssit. Va mooaran ashoonyn ayns yn çheer. |
|||
Ayns [[1703]], va irree magh fo-raad noi yn [[Habsburg]]yn rish [[Francis II Rákóczi]]; agh dob y irree magh ayns [[1711]], as t'eh dy gholl da eebyrt. |
|||
===Yn Austeyr-Ungaar: 1867-1918=== |
|||
Ren yn çheer prowal dy feddyn yn raad coair stooaltys: ayns [[1867]], va conaant cowrit rish [[yn Austeyr]] as yn Ungaar (daa thallooyn dy yn Habsburg), as va'n Reeoil Austeyragh-Ungaaragh crooit. Va'n soiaghey noa cooilleentagh: va aase tarmaynagh ard troggit rish y conaant. |
|||
===Eddyr yn Caggeyn Dowanagh, 1918-1946=== |
|||
[[Image:Österreich-Ungarns Ende.png|thumb|right|300px|Yn Ungaar as yn Austeyr roish as jei yn caggey.]] |
|||
Ayns [[1918]], va'n Reeriaght astyrit, as va [[pobblaght]] currit er bun. Va'n phobblaght ghiare-heillagh, as va cummaght goit rish y [[cummynys|cummynaghyn]] ayns [[1919]]. Va nyn reill ro meereggyragh as va sleih ny ghaa torçhit. Ta yn cummynaghyn dy faagail yn çheer echey as v'eh rueggit rish sidooryn [[yn Romaain|Romaainagh]]. Ayns 1919, va [[Budapest]] goit rish y sidooryn Ungaaragh, leeidit rish [[Miklós Horthy]]. Ren ad ceau yn "Scoagh Bane", ren ad tranlaasey yn cummynaghyn. Va'n reeriaght aa-currit er bun. Va Horthy teiht as yn lhiass-ree dy yn çheer. |
|||
Va'n caggey caillit rish yn Ungaar, as va ram thalloo caillit. |
|||
===Amm soveidjagh: 1945-1989=== |
|||
[[Image:BudapestStreet1945.jpg|250px|thumb|left|Sidooryn [[UPSS|Soveidjagh]] er ny straaidyn [[Budapest]]]] |
|||
Jei yn lhieggey dy [[yn Ghermaan]] Natseeagh, haink yn Ungaar dy ve scooyrit rish yn [[UPSS]]. Haink eh dy ve steatyn [[cummynys|cummynagh]], as jei va amm deynlagh eddyr [[1946]] as [[1947]]. Jei [[1948]], va reiltys cummynagh currit er bun ayns y çheer rish [[Mátyás Rákosi]]. Va smaghtey jannooit, as hug ee shoh ersyn yn [[Irree Magh Ungaaragh dy 1956]]. |
|||
===Pobblaght Ungaaragh: 1989-Nish=== |
|||
Ec y chione dy [[1980]], chlish yn Ungaar caghlaaee coair yn deynlagh. Va yn Pobblaght Tree ec [[23 Jerrey Fouyir]], [[1989]], lesh [[Mátyás Szűrös]] as eaghtyrane. |
|||
Va'n chied reyhis nastee greimmit ayns [[1990]]. Ren yn [[UPSS]] lhieggal ayns [[1991]]. |
|||
Haink yn Ungaar dy ve oltey dy yn [[Possan Visegrád]] ayns 1991, oltey dy yn [[Sheshaght Conaant yn Atlantagh Hwoaie|Çheshaght Conaant yn Atlantagh Hwoaie]] ayns [[1999]], as oltey dy yn [[Unnaneys Europagh]] er [[1 Boladey]], [[2004]]. |
|||
{{yn Europey}} |
|||
{{Çheeraghyn yn Unnaneys Oarpagh}} |
|||
{{RCAH}} |
|||
[[Ronney:Yn Ungaar| ]] |
|||
[[Ronney:Pobblaghtyn|Ungaar]] |
|||
[[Ronney:Çheeraghyn thallooinit|Ungaar]] |
|||
[[Ronney:Deynlaghtyn libraalagh|Ungaar]] |
|||
[[af:Hongarye]] |
|||
[[als:Ungarn]] |
|||
[[am:ሀንጋሪ]] |
|||
[[an:Ongría]] |
|||
[[ang:Ungerland]] |
|||
[[ar:المجر]] |
|||
[[arc:ܡܓܪ]] |
|||
[[arz:المجر]] |
|||
[[ast:Hungría]] |
|||
[[az:Macarıstan]] |
|||
[[bar:Ungarn]] |
|||
[[bat-smg:Vengrėjė]] |
|||
[[be:Венгрыя]] |
|||
[[be-x-old:Вугоршчына]] |
|||
[[bg:Унгария]] |
|||
[[bn:হাঙ্গেরি]] |
|||
[[bo:ཧང་ག་རི།]] |
|||
[[bpy:হাঙ্গেরী]] |
|||
[[br:Hungaria]] |
|||
[[bs:Mađarska]] |
|||
[[ca:Hongria]] |
|||
[[ce:Венгре]] |
|||
[[ceb:Hungary]] |
|||
[[co:Ungheria]] |
|||
[[crh:Macaristan]] |
|||
[[cs:Maďarsko]] |
|||
[[csb:Madżarskô]] |
|||
[[cv:Венгри]] |
|||
[[cy:Hwngari]] |
|||
[[da:Ungarn]] |
|||
[[de:Ungarn]] |
|||
[[diq:Macarıstan]] |
|||
[[dsb:Hungorska]] |
|||
[[dv:ހަންގޭރީ]] |
|||
[[ee:Hungary]] |
|||
[[el:Ουγγαρία]] |
|||
[[en:Hungary]] |
|||
[[eo:Hungario]] |
|||
[[es:Hungría]] |
|||
[[et:Ungari]] |
|||
[[eu:Hungaria]] |
|||
[[fa:مجارستان]] |
|||
[[fi:Unkari]] |
|||
[[fiu-vro:Ungari]] |
|||
[[fo:Ungarn]] |
|||
[[fr:Hongrie]] |
|||
[[frp:Hongrie]] |
|||
[[fur:Ongjarie]] |
|||
[[fy:Hongarije]] |
|||
[[ga:An Ungáir]] |
|||
[[gd:An Ungair]] |
|||
[[gl:Hungría - Magyarország]] |
|||
[[gn:Hungyria]] |
|||
[[hak:Hiûng-ngà-li]] |
|||
[[haw:Hunakalia]] |
|||
[[he:הונגריה]] |
|||
[[hi:हंगरी]] |
|||
[[hr:Mađarska]] |
|||
[[hsb:Madźarska]] |
|||
[[ht:Ongri]] |
|||
[[hu:Magyarország]] |
|||
[[hy:Հունգարիա]] |
|||
[[ia:Hungaria]] |
|||
[[id:Hongaria]] |
|||
[[ie:Hungaria]] |
|||
[[io:Hungaria]] |
|||
[[is:Ungverjaland]] |
|||
[[it:Ungheria]] |
|||
[[ja:ハンガリー]] |
|||
[[jv:Hongaria]] |
|||
[[ka:უნგრეთი]] |
|||
[[kk:Мажарстан]] |
|||
[[ko:헝가리]] |
|||
[[ku:Macaristan]] |
|||
[[kv:Венгрия]] |
|||
[[kw:Hungari]] |
|||
[[ky:Венгрия]] |
|||
[[la:Hungaria]] |
|||
[[lb:Ungarn]] |
|||
[[li:Hongarieë]] |
|||
[[lij:Ungaïa]] |
|||
[[lmo:Üngheria]] |
|||
[[ln:Ungri]] |
|||
[[lt:Vengrija]] |
|||
[[lv:Ungārija]] |
|||
[[mdf:Венгеронь мастор]] |
|||
[[mk:Унгарија]] |
|||
[[ml:ഹംഗറി]] |
|||
[[mr:हंगेरी]] |
|||
[[ms:Hungary]] |
|||
[[myv:Мадьяронь Мастор]] |
|||
[[na:Ungari]] |
|||
[[nah:Hungaria]] |
|||
[[nap:Ungaria]] |
|||
[[nds:Ungarn]] |
|||
[[nds-nl:Hongaarnlaand]] |
|||
[[ne:हंगेरी]] |
|||
[[nl:Hongarije]] |
|||
[[nn:Ungarn]] |
|||
[[no:Ungarn]] |
|||
[[nov:Hungaria]] |
|||
[[nrm:Hongrie]] |
|||
[[oc:Ongria]] |
|||
[[os:Венгри]] |
|||
[[pam:Hungary]] |
|||
[[pih:Hungrii]] |
|||
[[pl:Węgry]] |
|||
[[pms:Ungherìa]] |
|||
[[pnt:Ουγγαρία]] |
|||
[[ps:هنګري]] |
|||
[[pt:Hungria]] |
|||
[[qu:Unriya]] |
|||
[[rmy:Ungariya]] |
|||
[[ro:Ungaria]] |
|||
[[ru:Венгрия]] |
|||
[[sa:हंगरी]] |
|||
[[sah:Мадьаар Сирэ]] |
|||
[[scn:Unghirìa]] |
|||
[[sco:Hungary]] |
|||
[[se:Ungár]] |
|||
[[sh:Mađarska]] |
|||
[[simple:Hungary]] |
|||
[[sk:Maďarsko]] |
|||
[[sl:Madžarska]] |
|||
[[sm:Hungary]] |
|||
[[sq:Hungaria]] |
|||
[[sr:Мађарска]] |
|||
[[stq:Ungarn]] |
|||
[[sv:Ungern]] |
|||
[[sw:Hungaria]] |
|||
[[szl:Madźary]] |
|||
[[ta:அங்கேரி]] |
|||
[[tet:Ungria]] |
|||
[[tg:Маҷористон]] |
|||
[[th:ประเทศฮังการี]] |
|||
[[tl:Unggarya]] |
|||
[[tpi:Hangari]] |
|||
[[tr:Macaristan]] |
|||
[[udm:Венгрия]] |
|||
[[ug:Wén’griye]] |
|||
[[uk:Угорщина]] |
|||
[[ur:مجارستان]] |
|||
[[uz:Vengriya]] |
|||
[[vec:Ongarìa]] |
|||
[[vi:Hungary]] |
|||
[[vo:Macarän]] |
|||
[[war:Hungarya]] |
|||
[[wo:Ongiri]] |
|||
[[wuu:匈牙利]] |
|||
[[xal:Венгрь]] |
|||
[[yi:אונגארן]] |
|||
[[zea:Honharije]] |
|||
[[zh:匈牙利]] |
|||
[[zh-classical:匈牙利]] |
|||
[[zh-min-nan:Magyar-kok]] |
|||
[[zh-yue:匈牙利]] |