Kiangley eeaneagh
Ta kiangley eeaneagh (ny "lectrofioosagh") jeant tra ta un lectrane, er-nonney ny shlee na shen, goll er coonrey eddyr breneenyn. Tra ta breneen naeear coayl lectrane(yn), t'eh çheet dy ve ny eeane jarrooagh - she floag lughtit t'ayn: ta ny shlee protaneyn na lectraneyn 'sy vreneen. As tra ta breneen naeear cosney lectrane(yn), t'eh çheet dy ve ny eeane jiooldagh - she floag lughtit t'ayn: ta ny shlee lectraneyn na protaneyn 'sy vreneen.
| Eeaneyn jarrooagh | Eeaneyn jiooldagh |
|---|---|
| Li+ | F- |
| Na+ | Cl- |
| K+ | Br- |
Sampleyr[reagh | edit source]
Tra ta breneen sodjum coayl yn ynrican lectrane ta syn ynneig sodjey magh, eisht ta 8 lectraneyn sy nah ynneig sodjey magh: Na (2, 8, 1) → Na+ + lectrane.
Cha nel breneen naeear sodjum coayl lectrane dy aashagh - ta'n tayrnys eddyr y çheshvean (lught jarrooagh) as y lectrane (lught jiooldagh) lhiettal shen. Agh ta breneen sodjum cur lectrane da breneen cloreen aashagh dy liooar. Ta shoh taghyrt tra ta breneen sodjum kiangley lesh breneen cloreen dy yannoo co-vreneen dy chloreed sodjum, lurg da ny breneenyn v'er jeed dy ve nyn eeaneyn.
Jeeaghyn er yn ym-obbraghey shoh:
- reaghey ny lectraneyn ayns breneen naeear sodjum (Na) = 2, 8, 1
- reaghey ny lectraneyn ayns breneen naeear cloreen (Cl) = 2, 8, 7
My nee yn breneen sodjum cur yn lectrane sodjey da'n vreneen cloreen, s'baghtal dy bee 8 lectraneyn ayns ny fynneigyn sodjey magh ec y jees oc - as dy bee yn jees oc jeant booiagh! Ta Na çheet dy ve Na+, as ta Cl çheet dy ve Cl-, as da'n daa eeane goll er tayrn ry-cheilley dy yannoo co-vreneen dy NaCl - cloreed sodjum (sollan). Ta kiangley eeanagh eddyr yn eeane sodjum as yn eeane cloreen.
Sampleyr Elley[reagh | edit source]
Ta magnaishum lostey dy gial ayns ocsygien, as ta shen croo poodyr bane ta shin gra ocseed vagnaishum rish. Ta gagh co-vreneen jeh ocseed vagnaishum jeant ass eeane Mg2+ as eeane O2-. Shoh reaghey ny lectraneyn ayns ny breneenyn shoh:
- Mg = 2, 8, 2
- O = 2, 6
Ta gagh breneen Mg cur e lectraneyn mooie da breneen ocsygien. Er yn oyr dy vel daa lectrane caillit ec y vreneen Mg, ta shin screeu symbol yn eeane myr Mg2+. As er yn oyr dy vel daa lectrane cosnit ec y vreneen O, ta shin screeu yn eeane shen myr O2-.