Ninon de l'Enclos

Ass Wikipedia.
Ninon de l'Enclos

Ruggit 10 Mee Houney 1620
Paarys, y Rank
Hooar baase 17 Jerrey Fouyir 1705
Paarys, y Rank
Seyraanaght y Rank
Çhengey Frangish
Keird salonnière (en) Translate · screeudeyr · patroon ny h-ellynyn
Leggad François-Jacques d'Amboise (en) Translate

She ughtar, streebagh, as patroon ny h-ellynyn Franagh va Anne "Ninon" de l'Enclos, ta goll er lettyraghey chammah myr Ninon de Lenclos as Ninon de Lanclos (10 Sauin 1620[1] – 17 Jerrey Fouyir 1705).[2]

Bea aeg[reagh | edit source]

Ruggit myr Anne de l'Enclos ayns Paarys er 10 Sauin 1620,[1] va'n far-ennym "Ninon" currit j'ee tra v'ee foast aeg liorish e ayr, Henri de l'Enclos, cloieder loot as cummeyder soilshit dynsee ee kys arrane y ghoaill as lute y chloie. Ayns 1632, v'eh ceaut magh ass y Rank er eebyrtys lurg co-lane. Tra hooar mayr Ninon, Marie Barbe de la Marche, baase jeih bleeaney ny s'anmey, hie Ninon neu-phoosit stiagh ayns thie cailleeyn dooey, agh dimmee ee ass y vlein ny yei. Son y chooid elley jeh'n vea eck, v'ee er chiarail tannaghtyn seyr as neu-phoosit.[3]

Bea myr streebagh as ughtar[reagh | edit source]

Erreish j'ee filley er-ash dys Paarys, haink urree dy ve feer ard-ghooagh ayns ny shamyryn oast, as haink er e ard-hamyr dy ve ny laaragh son resoonaght as lhaih ny h-ellynnyn lettyragh. Tra v'ee ayns e treeadyn aegey, v'ee freggyrtagh son greinnaghey Molière aeg, as tra hooar ee baase, ren ee faagail argid da mac e noteyr, paitçhey nuy bleeaney d'eash enmyssit François-Marie Arouet, haink er dy ve er enney myr Voltaire, son lioaryn y chionnaghey.

V'eh car yn eash shen haink urree dy ve ny streebagh cooyrtey. Ren Ninon goaill straih ghraihderyn ennymagh as berçhagh, goaill stiagh dooinney-mooinjerey yn ree Condé Mooar, Gaston de Coligny, as François, duc de La Rochefoucauld. Cha ren ny fir shen cur argid j'ee, ansherbee; ghow ee moyrn ass e çheet-stiagh seyr hene. Ayns 1652, ghow Ninon lhiabbagh rish Louis de Mornay, markys de Villarceaux, as va mac ruggit eck liorish, va enmyssit Louis. Ren ee beaghey as cummal marish y varkys derrey 1655, tra ren ee filley er-ash dys Paarys. Er-yn-oyr nagh ren ee filley er-ash da, huitt çhiassaghey er y varkys; son eshyn y yrjaghey, yiare Ninon e folt as chur ee ny kiogyn giarrit da, goaill toshiaght rish fassan y folt cuttagh à la Ninon.[4]

Chur y vea shen (nagh row cha booisal 'sy traa shen ny myr v'eh ny s'anmey) as e barelyn er y chraueaaght reaghit trubbylyn j'ee, as v'ee currit stiagh 'sy phrysoon ayns Thie Cailleeyn Dooey ny Madelonnettes ayns 1656 fo oardagh Onnee yn Austeyr, Benrein y Rank as lhiass-venrein y vac eck Louisagh XIV. Beggan ny yei, ansherbee, ren Creesteeney, aa-venrein y Toolynn, keayrt urree. Er-yn-oyr dy ren Ninon broo neose er Creesteeney, ren yn aa-venrein screeu hug Cardinaal Mazarin er son Ninon as ren ee reaghey yn teyrey jee.

Etching by Antoine-Jean-Baptiste Coupé.

Myr freggyrtys, as myr ughtrar, ren ee fendeil jargaght y vea vie gyn y chraueeaght, goaill stiagh ayns La coquette vengée (Y Flid Chooilleenit) ayns 1659. Va enney mie urree chammah son y cheeayl v'eck.

Goaill toshiaght ayns ny 1660yn jeianagh, dirree ee magh ass e seihll 'sy streebeeys cooyrtey as ren ee jeeraghey er e caarjyn lettyragh – voish y vlein 1667, ren ee oastey cruinnaghtyn ec l'hôtel Sagonne, va coontit myr "boaylsyn" hamyr Ninon de l'Enclos gyn booise er buill elley v'ayn rieau. Car yn eash shen, she carrey lesh Jean Racine v'ee, y screeudeyr cloie mooar Frangagh. Lurg shen, haink urree dy ve ny carrey meen da Françoise d'Aubigné, va ny share er enney myr Madame de Maintenon, ben-ry-heet as y nah ven-heshee da Louisagh XIV.

Sheckteraght[reagh | edit source]

Cha nel Ninon de l'Enclos mie er enney 'sy theihll mooar, agh t'ee mie er enney 'sy Rank raad ta'n ennym eck co-reggyrtagh rish y cheeal as yn aalid.

Denmys Edgar Allan Poe ee 'sy ghiare-skeeal echey "The Spectacles," myr denmys Rudyard Kipling ee ayns "Venus Annodomini". Ren Edwin Arlington Robinson goaill ymmyd jeh Ninon myr cowrey shenn aalid 'sy daan echey "Veteran Sirens." Screeu Dorothy Parker yn daan "Ninon De L'Enclos On Her Last Birthday" as denmys ee Ninon ayns nane jeh ny daanyn elley eck, "Words Of Comfort To Be Scratched On A Mirror". She L'Enclos y ven-eniagh 'sy chiaulldramey aittys Ninette liorish Charles Lecocq ayns 1896.[5]

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. a b Ta farraneyn ennagh cur sheese y laa ruggyree eck er 9 Jerrey Geuree 1623; jeeagh er Wall, Glenda (1991). An Encyclopedia of Continental Women Writers. Ym-l. 1. York Noa: Garland. dgn. 717–718. ISBN 978-0-8240-8547-6. as Chew III, William L. (2002). "Lenclos, Ninon de (1623–1705)". Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 0-7876-4074-3. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 20 Toshiaght Arree 2016. Feddynit magh er 23 Sauin 2015. {{cite book}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)
  2. Roger Duchêne, Ninon de l'Enclos: La courtisane du grand siècle (Paarys 1984).
  3. Harrison, David (Jerrey Geuree 2007). "Portrait of the courtesan: the 'two bodies' of Ninon de Lenclos". Papers on French Seventeenth Century Literature. Ym-lioar 34 (67): 309+. 
  4. Prioleau, Elizabeth. Seductress: Women Who Ravished the World and Their Lost Art of Love (2004)
  5. "The Drama in Paris", The Era, 7 Mayrnt 1896, dg. 13