Stashoonyn traenagh Raad Yiarn Vannin

Ass Wikipedia.

Raad Yiarn y Jiass (foshlit)[reagh | edit source]

Raad Yiarn Vannin Raad yiarn Phurt Çhiarn
KBHFa
Doolish
exLSTRq eABZgr
Raad yiarn Phurt ny h-Inshey doont
eHST
Logh yn Edd doont
HST
Port Soderick
eHST
Ballacostain (Rifle Range) doont
HST
Stondane geearree ynrican
HST
Balley Sallagh
HST FLUG
Stadd Roonysvaie geearree ynrican
HST
Balley Chashtal
HST
Balley Beg geearree ynrican
HST
Colby
HST
Level geearree ynrican
HST
Purt le Moirrey
KBHFe
Purt Çhiarn

Va'n raad yiarn gys Purt Çhiarn foshlit liorish y cholught traenagh 'sy vlein 1874[1], blein ny yei fosley yn raad yiarn ny s'girrey gys Purt ny h-Inshey. V'eh ny nah raad yiarn er yn ellan. Va ny smoo obbyr ayns troggalys y raad shoh er çheu ny jeshaghteyrys shivoil na dy row er y raad neear, lesh daa ghiarrey mooar creg er irree magh ass stashoon traenagh Ghoolish ec "Thie cailleeyn dooey" as Keristal. Rere skeeal y troggalys, va ny troggeyderyn begnagh bancvrisht ny yei y chied clagh-ghiarrey as, lesh shen, va'n obbyr er y nah clagh-ghiarrey creaghnit er claare argidoil ny sloo. Myr eiyrtys, va'n nah giarrey ny smoo keyl, nhee ennagh ta ry-akin ec y traa t'ayn.

Er çheet gys stashoon traenagh Stondane ta'n raad yiarn sheeyney yn mullagh, as t'eh er n'gholl sheese ny yei. Ta'n rheynn yiass er n'gholl trooid baljyn hallooin lesh shiartanse crossagyn raad yiarn, lesh cubbyl jeu ta fo lane skimmee. Ta troggalyn clagh cowraghey da freilleyderyn ny crossagyn, agh haink ad dy ve neuymmrçhagh 'sy vlein 2001 lesh çheet giatyn seyr-obbragh. Ta ram crossagyn ny sloo ta lhiggey entreilys gys ny magheryn da eirineeyn.

T'ad ny preeu-stashoonyn ta rollaghit er y yesh; ta ny traenyn stappal ayns ec dagh stashoon agh Stondane, Roonysvaie, Balley Beg as Colby Level. Cha nel ny traenyn stappal ayn agh er yeearree. Va stashoon geearree ynrican ec Ballecostain eddyr Port Soderick as Stondane agh nish t'eh doont. Rish ny bleeantyn shoh chaie va droghad noa troggalit 'sy vlein 2001 ec Meary Veg myr chooid jeh corys sornaigys yl-ellanagh. Ayns ny 1980yn er çheet magh ass Doolish va ny traenyn stappal ec pairk beg cretooryn feie ec stashoon lesh yn ennym Logh yn Edd agh ta'n stashoon shen doont nish.

Raad Yiarn Phurt ny h-Inshey (doont)[reagh | edit source]

Raad yiarn Vannin Raad yiarn Phurt ny h-Inshey (Doont)
exKBHFa
Purt ny h-Inshey doont
exSTR+l exABZgr exLSTR
Raad yiarn Rhumsaa doont
exENDEe exSTR exSTR
Camp-pryssoonagh Knock Alloe doont
exhKRZWae exhKRZWae
Awin Neb
exSTR exABZgl exSTR+r
exSTRl exABZg+r exBHF
Balley Keeill Eoin (MNR) doont
exBHF exSTR
Balley Keeill Eoin (IMR) doont
exLSTRq exKRZu exSTRr
Raad yiarn Forsdal doont
exHST
Stadd Valley Craine doont
exHST
Balley ny Croshey doont
exHST
Mwyllin Doo Aah doont
exHST
Stadd Vraddan doont
LSTR exSTR
Raad yiarn Phurt Çhiarn
STR exHST
Stadd Ghroghad y Cherroo doont
eABZg+l exSTRr
KBHFe
Doolish

Va'n raad yiarn Phurt ny h-Inshey ny chied raad yiarn er yn ellan. V'eh foshlit 'sy vlein 1873[2] as v'eh gobbyr derrey Mean Fouyir 1968[3] shaghrey magh 1966 tra dy row y corys traenagh er feie doont. Jiu, ta'n raad freilt myr cassan as myr cassan streeaney. Veih goaill sheose ny raillaghyn 'sy vlein 1975, ta ram sleih dy mennick graa fo aa-oshley y raad. Veih'n dooney va ard-lhinnaghyn shirveishoil follit fo'n raad, cur stiagh ard-phiobyn gas as çhellvane, agh v'ad follit er lhied as foddee bee yn raad foslit reesht. Ta daa hambyl ennagh jeh ry-akin ayns Droghad y Cherroo, c'raad ta'n raad er n'gholl ayns co-hroa rish Coorse y T.T. as fosley raad troggalit er ny raillaghyn 'sy vlein 1991, as Balley Keeill Eoin c'raad dy row bun-scoill as cummey thieys troggalit veih'n vlein 2001. V'ad troggalit dy yannoo foddeeaght y raad yiarn d'aa-osley reesht, faagail magh dy bee er y stashoon traenagh ayns Balley Keeill Eoin dy ve aa-hoiaghit. Rish y Nah Caggey Dowanagh va banglane y raad yiarn troggalit eddyr Purt ny h-Inshey as Balley Keeill Eoin gys sleih-champ Knock Alloe.

Ta ny stashoonyn rollaghit er y yesh. Va ynnyd eiraght croghit sheose magh ass ny shenn-troggalyn as y shenn-stashoon ec kione-stashoon Phurt ny h-Inshey. Ta oik yn obbyr vreekey as y toor ushtey foast er ynnyd ec beeal y chlose as ta'n ynnyd stashoon hene ny phairk ghleashtan da'n ynnyd eiraght.

Raad Yiarn y Twoaie (doont)[reagh | edit source]

Raad yiarn Rhumsaa (Doont)
Raad yiarn Vannin
exENDEa
Purt Rhumsaa
exSTR exKBHFa
Rhumsaa
exKRWl exKRWg+r
exABZgl exENDEeq
Stashoon lectraghys Rhumsaa
exhKRZWae
Awin Sulby
exHST
Creest ny h-Ayrey
exHST
Droghad Sulby
exHST
Glion Sulby
exHST
Stadd Valley Volley
exHST
Balley ny Loghey
exHST
Stadd Chooyrt yn Aspick
exHST
Skyll Maayl
exhSTRae
Tarvollagh Ghlion Wyllin
exhSTRae
Tarvollagh Ghlion Shuin
exHST
Berk Heear
exHST
Gob-y-Diegan
exHST
Keeill Charmane
exHST
Bayr Phurt ny h-Inshey
exLSTR exSTR
Raad yiarn Phurt ny h-Inshey
exhKRZWae exhKRZWae
Awin Neb
exSTR exKRWgl exKRW+r
exKRWl exKRWg+r exBHF
Balley Keeill Eoin (MNR)
exBHF exSTR
Balley Keeill Eoin (IMR)
exLSTRq exKRZu exSTRr
Raad yiarn Forsdal
exLSTR
gys Doolish

Va'n raad yiarn veih Rhumsaa gys Balley Keeill Eoin foshlit 'sy vlein 1879 liorish Raad Yiarn Hwoaie Vannin as v'eh gobbraghey derrey yn vlein 1968 tra haink jerrey lesh dagh obbyr troailtee er y laa cheddin myr v'er y raad yiarn gys Purt ny h-Inshey.[4] Credjalit dy row eh ny chione s'aaley as ny smoo ard-hilleydagh er yn ellan, va'n raad yiarn shoh 17 meeillaghyn er lhiurid lesh daa harvollagh ec Glion Wyllin as Glion Shuin. Va'n raad ny chooid jeh'n cholught heyr derrey 1905, tra haink ee stiagh myr cooid Raad Yiarn Vannin ry cheilley lesh Raad yiarn Forsdal.

Er y fa dy row yn raad shoh soit er coose Vooir Vannin, cha row yn emshir mie da ny barrooseyn, as lesh shen va claare cassee troggalit ayns Balley Keeill Eoin dy yannoo jeeyl rea emshiragh daue. Ny s'odjey heose y raad ec Glion Wyllin va garaghyn taitnys ny colught ry-akin, as haink orroo dy ve nyn gione jurnaa da deiney ec Scoill Doonee as ad picnical. V'eh shen sheeyney yn çheet-stiagh oc. V'eh yn stashoon s'girrey ec Skyll Maayl ny voayl stappal da'n lught turrysagh as v'eh orroo shooyl er cassan er çheu y raad.

Va stadd currit er bun ec Balley Volley 'sy vlein 1967 dy yannoo shirveish da Pairk Cretooryn Feie, pairk ta foast foshlit. Va stadd çheu y raad er lheh da Aspick Sodor as Vannin ec Cooyrt yn Aspick, lesh un chaayr as cowrey laue-obbrit. Va'n stashoon ayns Rhumsaa soit er ynnyd jiu Ramsey Bakery t'er brooinyn y valley, red neuvondeishagh cosoylagh rish Raad Yiarn Lectragh Vannin ta soit ayns çheshvean y valley. Va raad yn-sheeyney, ansherbee, er louyn ny purt, as v'eh ry-ymmydit er son lughtaghey cooid. Myrgeddin, va fo-raad troggalit 'sy vlein 1968 gys stashoon lectraghys Valley Mwyllin (Rhumsaa) as ren tree barrooseyn ooill ass tree barrooseyn cadjin da'n aigney shoh. Va'n ventreil giare-heillagh, as hie ny traenyn jerrinagh ersooyl 'sy vlein 1969.

Raad Yiarn Forsdal (doont)[reagh | edit source]

Raad yiarn Vannin Raad yiarn Forsdal
exLSTR
Raad yiarn Rhumsaa doont
exLSTR exABZgl exSTR+r
Raad yiarn Phurt ny h-Inshey doont
exSTRl exABZg+r exBHF
Balley Keeill Eoin (MNR) doont
exBHF exSTR
Balley Keeill Eoin (IMR) doont
exSTR+l exKRZu exSTRr
exSTR exLSTR
gys Doolish
exHST
Stadd yn Eas doont
exKHSTe
Forsdal doont

Va'n raad yiarn Forsdal, y fer s'girrey er yn ellan, foslit 'sy vlein 1886.[5] V'eh n'er smoo giare-heillagh myrgeddin. Va'n raad doont 'sy vlein 1940. Ec y toshiaght v'eh ny cholught seyr agh 'sy vlein 1905, v'eh covestit lesh Raad Yiarn Hwoaie Vannin gys Rhumsaa.[6] Hannee ny raillaghyn ayns ynnyd derrey 1976,[7] as va recortysyn ayn dy row traenyn er n'gholl sheose y raad derrey 1974. Cha row yn raad agh tree meeillaghyn er lhiurid agh v'eh er irree sheose 1:20 er feie yn raad. Va'n raad currit er bun er son y cohionnal meaineraght lesh shirveishyn troailtee joarit (cha row agh un varroose kionnit ec y shirveish as t'eh foast gobbyr er raad yiarn y jiass, myr F.39). Ta'n stashoon ayns Forsdal foast er ynnyd agh t'eh ayns shellooderaght preevaadjagh, agh lesh arraghey daa ghroghad ayns ny 1970yn, cha bee yn raad aa-oslit 'sy traa ta ry-heet.

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. The Isle of Man: Celebrating A Sense Of Place liorish Vaughan Robinson, Danny McCarroll, dg 192 (1990) Liverpool University Press ISBN 0-85323-296-2
  2. The Isle of Man: Celebrating A Sense Of Place liorish Vaughan Robinson, Danny McCarroll, dg 192 (1990) Liverpool University Press ISBN 0-85323-296-2
  3. Wright, Paul (05-06-2007). "ISLE OF MAN RAILWAYS". Feddynit magh er 08-08-2008. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= as |date= (cooney); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (cooney)
  4. Wright, Paul (05-06-2007). "ISLE OF MAN RAILWAYS". Feddynit magh er 08-08-2008. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= as |date= (cooney); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (cooney)
  5. The Isle of Man: Celebrating A Sense Of Place liorish Vaughan Robinson, Danny McCarroll, dg 194 (1990) Liverpool University Press ISBN 0-85323-296-2
  6. Wright, Paul (05-06-2007). "ISLE OF MAN RAILWAYS". Feddynit magh er 08-08-2008. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= as |date= (cooney); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (cooney)
  7. Swinton, Graeme. "Foxdale Heritage Centre - Foxdale village". Feddynit magh er 08-08-2008. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (cooney)

Jeeagh er neesht[reagh | edit source]

Kianglaghyn mooie[reagh | edit source]