Yn Elveeish
Appearance
Cochiangle yn Elveeish Ayns ny çhengaghyn oikoil
|
||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||
Arrane ashoonagh: "Yn Saum Elveeishagh" |
||||||||||||
![]() |
||||||||||||
Preeu-valley | Berne[a][1][2]![]() | |||||||||||
Balley smoo | Zürich | |||||||||||
Çhengey oikoil | ||||||||||||
Reiltys | Pobblaght stiureydagh chonastagh seyr veih'n çhionnal | |||||||||||
- | Y Choonseil Chonastagh | |||||||||||
- | Shansyleyr Conastagh | Viktor Rossi | ||||||||||
Shennaghys | ||||||||||||
- | Bunnit | 1 Luanistyn 1291[b] | ||||||||||
- | Kiondeeaght ennit (Shee Westfalen) | 24 Jerrey Fouyir 1648 | ||||||||||
- | Y Conaant Conastagh | 7 Luanistyn 1815 | ||||||||||
- | Steat conastagh | 12 Mean Fouyir 1848[c][3] | ||||||||||
Eaghtyr | ||||||||||||
- | Yn clane | 41,285 km² (136oo) 15,940 mi ker |
||||||||||
- | Ushtey (%) | 4.2 | ||||||||||
Earroo yn phobble | ||||||||||||
- | Ooley 2007 | 7,591,400 (95oo) | ||||||||||
- | Coontey-pobble | 8,902,308[4][5][6] | ||||||||||
- | Glooaght | 181.4/km² (61d) 479.8/mi ker |
||||||||||
LTS (CCK) | Ooley 2007 | |||||||||||
- | Yn clane | $296.2 billoon (38oo) | ||||||||||
- | Yn dooinney | $38,706 (6oo) | ||||||||||
LTS (ennymagh) | Ooley 2007 | |||||||||||
- | Yn clane | $423 billioon (19oo) | ||||||||||
- | Yn dooinney | $58,054 (7oo) | ||||||||||
Gini (2000) | 33.7 (meanagh) | |||||||||||
ALD (2007) | ▲ 0.955 (ard) (7-oo) | |||||||||||
Argid | franc yn Elveeish (CHF ) |
|||||||||||
Traa ynnydagh | CET (UTC+1) | |||||||||||
- | Souree (TTLS) | CEST (UTC+2) | ||||||||||
Coad eddyr-voggyl | .ch | |||||||||||
Coad çhellvane | +41 |
Ta'n Elveeish (Germaanish: Schweiz, Frangish: Suisse, Iddaalish: Svizzera, Romansh: Svizra) ny çheer Alpagh, neuchommeeagh, thallooinit 'syn Oarpey Heear. T'ee ny çheer chonastagh ta jeant sheose jeh 26 steatyn ny cantoonyn. She Berne preeu-valley ny çheerey agh t'ad ny h-ynnydyn tarmaynagh na ny h-ard-valjyn Basel, Geneva, as Zürich.
Ta'n Elveeish çhemmit liorish y Ghermaan da'n twoaie, yn Austeyr as Liechtenstein da'n shiar, yn Iddaal da'n jiass, as y Rank da'n sheear. Is çheer yl-hengagh t'aynjee as ta kiare çhengaghyn ashoonagh ayn: Germaanish, Frangish, Iddaalish as Romansh.
Noteyn
[reagh | edit source]- ↑ Ta Bern currit sheese myr "ard-valley conastagh" (Germaanish: Bundesstadt; Frangish: ville fédérale; Iddaalish: città federale; Romansh: citad federala). Cha nel y leigh Elveeishagh genmyssey preeu-valley, agh ta'n pharlamaid chonastagh as y reiltys soit ayns Berne, choud's ta undinyssyn conastagh elley, lheid as ny quaiylyn conastagh, bunnit ayns ard-valjyn elley (Bellinzona, Lausanne, Lucerne, Neuchâtel, St. Gallen a.r.e.).
- ↑ Date tradishoonagh. She 1307 va date bunneydagh Loo Rütli (myr va scruit sheese ec Aegidius Tschudi 'sy 16oo eash) as t'eh coontit mastey shiartanse dy chonaantyn cosoylagh eddyr ny parteeyn cheddin car yn eash shen. Va date Chaart Conastagh y Vlein 1291 er reih ayns 1891 da kelloorey oikoil y "600oo feailley bleeaney jeh'n Chochiangle".
- ↑ Ren jarroo-vreearrey yn Tagsatzung fogrey magh dy row yn Bunraght Conastagh er ny gholtey er 12 Mean Fouyir 1848. Ren reaghey lesh y Tagsatzung veih'n 14 Mean Fouyir 1848 enmyssey dy vees jerrey rish pooaraghyn ny h-undinyssyn va kiarit liorish y Chonaant Conastagh 1815 ec toshiaght vunraght y Choonseil Chonastagh, haghyr er 16 Sauin 1848.
Imraaghyn
[reagh | edit source]- ↑ Georg Kreis: Ard-valley conastagh city ayns Germaanish, Frangish, as Iddaalish ayns Fockleyr Shennaghys yn Elveeish er-linney, 20 Mayrnt 2015.
- ↑ Holenstein, André (2012). "Die Hauptstadt existiert nicht" (ayns de). UniPress – Forschung und Wissenschaft an der Universität Bern. Ym-lioar 152 (Sonderfall Hauptstatdtregion): 16–19. Bern: Rheynn Çhellinsh, Ollooscoill Bern. doi: . “Als 1848 ein politisch-administratives Zentrum für den neuen Bundesstaat zu bestimmen war, verzichteten die Verfassungsväter darauf, eine Hauptstadt der Schweiz zu bezeichnen und formulierten stattdessen in Artikel 108: "Alles, was sich auf den Sitz der Bundesbehörden bezieht, ist Gegenstand der Bundesgesetzgebung." Die Bundesstadt ist also nicht mehr und nicht weniger als der Sitz der Bundesbehörden.”
- ↑ Kley, Andreas: Federal constitution ayns Germaanish, Frangish, as Iddaalish ayns Fockleyr Shennaghys yn Elveeish er-linney, 3 Boaldyn 2011.
- ↑ Marranys: Cha nel yn imraa taishbynit dy kiart. Jeeagh er y docamadys son sonreeaghtyn.
- ↑ Marranys: Cha nel yn imraa taishbynit dy kiart. Jeeagh er y docamadys son sonreeaghtyn.
- ↑ Marranys: Cha nel yn imraa taishbynit dy kiart. Jeeagh er y docamadys son sonreeaghtyn.
Çheeraghyn yn Oarpey |
|
---|---|
Abcaaish, yn2, 5 · Albaan, yn · Andorra · Ard-valley yn Phaab · Armeain, yn1 · Asserbajaan, yn2 · Austeyr, yn · Bosnia as Herzegovina · Chassaghstaan, y2 · Cheeprey, y1 · Cheeprey Hwoaie, y1, 6 · Çheck, y · Çheer Injil, y3 · Çhorshey, y2 · Chroit, y · Clovack, y · Clovean, y · Danvarg, y3 · Eeslynn, yn · Elveeish, yn · Estaan, yn · Finnlynn · Ghermaan, y · Ghreag, y · Iddaal, yn2 · Kosovo4 · Latvey, y · Liechtenstein · Litaan, y · Lucsemburg · Moldova · Monaco · Montenegro · Nerin · Norlynn3 · Ookraan, yn · Ossetia Yiass2, 5 · Pholynn, y · Phortiugal, y3 · Rank, y2 · Reeriaght Unnaneysit · Romaan, y · Roosh, y2 · San Marino · Serb, y · Spaainey, y2 · Toolynn, y · Turkee, y2 · Ungaar, yn · Valta, y · Vassadoan Hwoaie, y · Velaroosh, y · Velg, y · Vulgeyr, y 1 Ta'n çheer shoh soit dy slane 'syn Aishey Heear agh ta kianglaghyn shesh-pholitickoil eck lesh yn Oarpey. 2 Ta cooid jeh'n çheer shoh soit çheumooie jeh'n Oarpey. 3 Ta croghaneyn ec y çheer shoh soit çheumooie jeh'n Oarpey. 4Va neuchrogheydys Chosovo soilshit magh er 17 Toshiaght Arree, 2008 as t'ee er enney ec 62 olteynyn yn AU. 5Cha nel yn Abcaaish as Ossetia Yiass er enney agh ec 6 olteynyn yn AU. 6Cha nel y Cheeprey Hwoaie er enney agh ec y Turkee. |
46°50′N 8°20′E / 46.833°N 8.333°E
![]() |
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |
Ronnaghyn:
- Yn Elveeish
- Pobblaghtyn conastagh
- Ny çheeraghyn Alpagh
- Çheeraghyn thallooinit
- Çheeraghyn-oltey Choonseil yn Oarpey
- Çheeraghyn-oltey Organisation internationale de la Francophonie
- Çheeraghyn-oltey ny h-Ashoonyn Unnaneysit
- Çheeraghyn-oltey yn Cho-heshaght Dellal Seyr Oarpagh
- Çheeraghyn-oltey yn RCTL
- Steatyn as thallooyn bunnit 'sy vlein 1848