Daa-ocseed charboan

Ass Wikipedia.
Daa-ocseed charboan
Stoo kemmigaghsorçh d'unnid kemmigagh
Glout co-vreneenagh43.99 Da
Fowder ny ynlaghteyrJan Baptist van Helmont (en) Translate, Joseph Black (en) Translate as Joseph Priestley (en) Translate
Feddynit 'sy takson
Currymsaagh-heeyneyder, freaylleyder, jantagh irreeagh, feayraghteyr, gas ribbey çhiass as preeu-hoeetyn
Strughtoor kemmigagh
Formley kemmigaghCO2
SMILES canoanagh
Tuarastyl 2D
C(=O)=O
InChITuarastyl 3D
Troyn
Glooid1.9768 g/m³ (ec 0 °C, gas)
925 g/m³ (ec 0 °C, ushlaght)
1,560 g/m³ (ec −78.5 °C, stooaltane) Edit the value on Wikidata
Bieauid sheean259 m/s (0 °C, gas) Edit the value on Wikidata
Lheieaght0.2 g/100 g (ushtey, 25 °C) Edit the value on Wikidata
Moment lectragh daa-phoullagh0 D
Sublimation temperature (en) Translate−78.5 °C, −78 °C as −78.4 °C
Entroapaght voleagh stundayrtit213.7 J/(mol K)
Enthalpaght stundayrtit y chrooaght394 kJ/mol
Enthalpaght voleagh y ghaalaghey16.7 kJ/mol
Gaal-vroo56.5 atm (ec 20 °C) Edit the value on Wikidata
Gaue
Cagliagh roostee meanagh traa-veihit9,000 mg/m³ (10 h, Steatyn Unnaneysit America) Edit the value on Wikidata
Short-term exposure limit (en) Translate54,000 mg/m³ (no value) Edit the value on Wikidata
IDLH72,000 mg/m³
Cummys çhiow ny Cruinney1
NFPA 704
0
2
0
SA

Ta daa-ocseed charboan, lesh y formley kemmigagh CO2, ny ghas gyn blass, gyn daah, as gyn soar. T'eh co-yeant veih un vreneen jeh carboan ta kianglt lesh daa vreneen jeh ocsygien. Ga nagh vel daa-ocseed charboan 0.03% jeh aer, t'eh feer scanshoil dy jarroo. Cha noddagh lussyn gaase fegooish daa-ocseed charboan. Fegooish lussyn, yioghe beiyn baase jeh accrys. Fegooish lussyn as beiyn, yioghe sheelnaue baase.

Troyn jeh daa-ocseed charboan[reagh | edit source]

  1. Gas gyn daah, gyn soar, gyn blass.
  2. Cha nel daa-ocseed charboan cooney lesh lostey. Ta'n gas shoh mooghey lossaanyn.
  3. Strimmey daa-ocseed charboan na aer.
  4. Ta daa-ocseed charboan cur daah bane bainnagh er ushtey-eayil. Ta kelk (carbonaid chelkium, CaCO3 jeant. Stoo do-lheie myr shoh ta jeant liorish ym-obbraghey kemmigagh, ta shin gra jasscane rish. Shoh yn aght t'eh taghyrt:
Ushtey-eayil (hiddrocseed chelkium + daa-ocseed charboan → Kelk + Ushtey
Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O

Shoh troyn scanshoil t'ec daa-ocseed charboan:

Troyn corpagh Troyn kemmigagh
Gas gyn daah, gyn soar, gyn blass. Cha nel eh cooney lesh lostey.
Yn-lheie ayns ushtey. T'eh cur daah bane er ushtey-eayil.
Ny strimmey na aer. Ta glooid daa-ocseed charboan keayrt dy lieh cho mooar as glooid aer, bunnys.

Ymmydyn jeh daa-ocseed charboan[reagh | edit source]

  1. Joughyn keshagh. Ta daa-ocseed charboan ayns gagh jough cheshagh. Ta'n daa-ocseed charboan fo broo ayndause shoh. Ta'n gas shoh goll er lheie ayns ushtey foddey ny saasey my t'eh fo broo. Tra ta'n jough ayns dty veeal, ta'n gas çheet magh ass y lheieys as jannoo bolganyn dy ghaa-ocseed charboan er dty hengey, red ta cur blass gear da'n jough. Ta ushtey-soda ny hambyl jeh jough as daa-ocseed charboan fo broo aynjee.
  2. Mooghey aileyn. Ta daa-ocseed charboan goll er ymmydey ayns moogheyderyn.
  3. Feayraghey. Fodmayd jannoo stooaltane bane ass daa-ocseed charboan fo broo. Ta shin gra "rio çhirrym" rish shoh er y fa dy vel eh jeeaghyn goll rish rio cadjin. Agh ta rio chirrym caghlaa dy jeeragh veih stooaltane gys gas, gyn çheet dy ve ny stooaltane. Myr shen cha nel rio çhirrym fliughey red erbee, as er yn oyr shen t'eh ymmydoil ry-hoi cummal bee riojit ny stayd feayr tra t'eh goll er arraghey. Chammah as shen, ta ymmyd jeant jeh rio çhirrym ayns thieyn-cloie as nyn lhied (taghyrtyn scaanagh as myr shen).