Katakana

Ass Wikipedia.
Katakana
カタカナ
Sorçh Sheelaght
Çhengaghyn Shapaanish, Okinawish, Ainuish, Palauish[1]
Eash ~800 BNJ - jiu
Bun-choryssyn
→ Kanji
→ Katakana
カタカナ
Co-choryssyn hiragana, hentaigana
Ream Unicode U+30A0 - U+30FF
ISO 15924 Kana
Notey: Bee cowraghyn sheeanagh ASE er y duillag shoh ayns Unicode, foddee.

She corys screeuee Shapaanagh eh Katakana (片仮名, カタカナ ny かたかな?). She sheelaght t'ayn. T'eh co-veaghey marish hiragana as kanji. Ta ymmyd jeant jeh son dy screeu focklyn joarree; myr sampleyr, アメリカ Amerika. Ta ymmyd jeant jeh elley er son arrish-ockleeaght; son enmyn oaylleeagh; as son dy chur trimmid er fockle.[2] Ny keayrtyn, t'ad ry-akin my vees karracteyr loayrt ayns çhengey ny h-abbyrt joarree, ny my vees eh doillee lhaih kanji ennagh. Myr sampleyr, ayns 皮膚科 hifuka ("crackan-oaylleeaght"), t'ad gra dy vel eh doillee lhaih y nah chanji, . Myr shen, dy mennick, t'ad screeu hifuka myr 皮フ科 ny ヒフ科, as shen mestey kanji as katakana.

Cairscreeu[reagh | edit source]

Ny keayrtyn, t'ad aascreeu raaghyn joarree as boayl ny eddyr-phonk (nakaguro (中黒?)) eddyr ny focklyn. Tra t'ad credjal dy bee enney ec y lhaihder er ny focklyn gairaigo shoh, cha vees ad shen y yannoo. Myr sampleyr, 'sy raa コンピュータゲーム konpyūta gēmu ("gamman co-earrooder") ta daa gairaigo mie er enney, as myr shen cha nel eddyr-phonk eddyr oc.

Ta cairscreeu chatakana beggan anchasley rish cairscreeu hiragana. Ta hiragana cowraghey breeockle liauyr liorish daa chana, agh ta katakana jannoo ymmyd jeh cowrey lheanaghey breeockle (chōon). She linney giare eh, colinney rish y teks; t'eh co-chruinnagh lesh yokogaki (teks co-chruinnagh), as pontreilagh lesh tategaki (teks pontreilagh). Son y chooid smoo, t'eshyn ry-akin ayns eeasaghtyn joarree. Ta breeocklyn liauyrey ayns focklyn katakanagh Shapaanagh goll er screeu rere'n aght hiraganagh, son y chooid smoo; agh ta lhimmaghyn ayn, myr sampleyr, ローソク(蝋燭 rōsoku "cainle").

Ta tsu beg (っ), as ad cur sokuon er, cowraghey magh corockle cubbylagh, as rōmaji cowraghey shen lioarish corockle dooblagh. Myr sampleyr, ta'n fockle Baarle "bed" (lhiabbee) goll er screeu myr ベッド (beddo). Ta ymmyd jeant jeh'n sokuon son dy heet faggys da sheean neughooghyssagh: t'ad screeu "Bach" myr バッハ (Bahha) as "Mach" myr マッハ (Mahha).

Taabyl dy katakana-rōmaji[reagh | edit source]

Ta'n taabyl shoh taishbyney katakana marish y romanaghey Hepburn oc as fockley magh ASE. Ta katakana as dakuten ny handakuten oc fo ny kana gojūon nyn v'egooish. Adsyn t'ass ymmyd, t'ad ayns jiarg. Ta fir ayns gorrym noa, as ymmyd jeant jeusyn son dy screeu focklyn joarree, son y chooid smoo.

Breeocklyn yōon
a /a/ i /i/ u /ɯ/ e // o // lesh (ya) lesh (yu) lesh (yo)
ka /ka/ ki /ki/ ku /kɯ/ ke /k/ ko /k/ キャ kya キュ kyu キョ kyo
sa /sa/ shi /ɕi/ su /sɯ/ se /s/ so /s/ シャ sha シュ shu ショ sho
ta /ta/ chi /t͡ɕi/ tsu /t͡sɯ/ te /t/ to /t/ チャ cha チュ chu チョ cho
na /na/ ni /ɲi/ nu /nɯ/ ne /n/ no /n/ ニャ nya ニュ nyu ニョ nyo
ha /ha/ hi /çi/ fu /ɸɯ/ he /h/ ho /h/ ヒャ hya ヒュ hyu ヒョ hyo
ma /ma/ mi /mi/ mu /mɯ/ me /m/ mo /m/ ミャ mya ミュ myu ミョ myo
ya /ja/ yi /ji/ 1 yu /jɯ/ ye /j/ 1 yo /j/
ra /ɺa/ ri /ɺi/ ru /ɺɯ/ re /ɺ/ ro /ɺ/ リャ rya リュ ryu リョ ryo
 wa /ɰa/ wi /i/ wu /ɯ/ 1  we // wo // 2 ヰャ wya ヰュ wyu ヰョ wyo
/n/,/m/,/ŋ/,/ũ/,/ĩ/,/ɴ/
ga gi gu ge go ギャ gya ギュ gyu ギョ gyo
za ji zu ze zo ジャ ja ジュ ju ジョ jo
da (ji) (dzu) de do ヂャ (ja) ヂュ (ju) ヂョ (jo)
ba bi bu be bo ビャ bya ビュ byu ビョ byo
pa pi pu pe po ピャ pya ピュ pyu ピョ pyo
(ユェ) イェ ye
(ヷ) ヴァ va (ヸ) ヴィ vi vu (ヹ) ヴェ ve (ヺ) ヴォ vo ヴャ vya ヴュ vyu ヴョ vyo
シェ she
ジェ je
チェ che
スァ swa スィ swi スェ swe スォ swo スャ sya スュ syu スョ syo
ズィ zi ズャ zya ズュ zyu ズョ zyo
ティ ti トゥ tu テャ tya テュ tyu テョ tyo
ディ di ドゥ du デャ dya デュ dyu デョ dyo
ツァ tsa ツィ tsi ツェ tse ツォ tso
ファ fa フィ fi ホゥ hu フェ fe フォ fo フャ fya フュ fyu フョ fyo
リェ rye
ウァ wa ウィ wi ウェ we ウォ wo ウャ wya ウュ wyu ウョ wyo
(クヮ) クァ kwa クィ kwi クゥ kwu クェ kwe クォ kwo
(グヮ) グァ gwa グィ gwi グゥ gwu グェ gwe グォ gwo
ka beg ke beg3
1 Ny katakana ass ymmyd shoh, haink rish ad ayns shiartanse dy lioaryn cho leah as 1873 ( Meiji 6), agh cha row ad goit rish dy cadjin. [3] [4]
2 Jiu, taウォ ("wo") ry-akin son y çheean "wo". Y cummey katakana jeh'n chana "wo", ヲ, cha nel ee ry-akin dy mennick, agh ta ymmyd jeant jeh son dy haishbyney yn ayrneen を myr katakana. Dy cadjin, ta'n ayrneen shoh goll er fockley magh myr y kana "o" ( ayns katakana, ayns hiragana.
3 She aagherrid y chanji 箇 t'ayn, as eshyn ny 'ockle rang-oardraghey.

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Thomas E. McAuley (2001). Language change in East Asia, 90. ISBN 978-0700713776.
  2. Yasu-Hiko Tohsaku (1993). "The Japanese Writing System (2) Katakana", Yookoso! An Invitation to Contemporary Japanese, 1oo (Baarle, Shapaanish), McGraw-Hill, 29. ISBN 0070723362.
  3. (ja) 「いろは と アイウエオ」
  4. (ja) 伊豆での収穫 : 日本国語学史上比類なき変体仮名