Schutzstaffel

Schutzstaffel
Jarroo-raa	Meine Ehre heißt Treue
Sorçh	reagheydys fo-hidooragh, Staffel as reagheydys caggee
Kione-cherroo	Prinz-Albrecht-Straße, Berlin
Bunnit	4 Averil 1925
Jee-vunnit	8 Boaldyn 1945

Schutzstaffel (SS; fassanit myr ᛋᛋ chammah, lesh roonyn Armanagh; ‘Squadroon Coadee’ dy lettyragh), she reagheydys fo-hidooragh fo Adolf Hitler as fo'n Phartee Natseeagh v'eh, 'sy Ghermaan Natseeagh, as ny s'anmey er feie'n Oarpey va goit ec ny Natseeyn car y Nah Chaggey Dowanagh.

V'eh bunnit myr unnid coadee beg va enmyssit Saal-Schutz ("Shickyrys Halley") as v'eh jeant seose ass arryltee yn phartee dy chiarail shickyrys da cruinnaghtyn partee ayns München. Ayns 1925, haink Heinrich Himmler stiagh 'syn unnid, as yn unnid er ny ve aachummit fo'n ennym jerrinagh echey roish shen. Fo'n stiureydys echey (1929–1945) dirree eh veih cummey fo-hidooragh beg car Pobblaght Weimar dys nane jeh ny reagheydyssyn smoo cummaghtagh 'sy Ghermaan Natseeagh. Veih pooaraghey yn Phartee Natseeagh derrey tuittym y ream ayns 1945, v'eh yn SS yn ard-jantys shickyrys v'ayn as eh freggyrtagh lesh y vooar-arrey as yn atçhimys steat çheusthie jeh'n Ghermaan as jeh'n Oarpey fo ny Natseeyn.

Va'n reagheydys rheynnit ayns daa vooar-phossan: yn Allgemeine SS (yn ‘SS Cadjin’) as y Waffen-SS (yn ‘SS Armit’). Va'n Allgemeine SS freggyrtagh er son jeeaney yn pholasee kynneeagh 'sy Ghermaan Natseeagh as er son y pholeeney cadjin, tra va'n Waffen-SS jeant ass ny h-unnidyn caggee jeh'n SS, marish ammys looit da Hitler. Ren rheynn elley jeh'n SS, y trass rheynn va enmyssit SS-Totenkopfverbände (SS-TV; "Unnidyn King y Vaaish"), stiurey ny sleih-champyn as ny sleih-champyn ard-ghunverys Natseeagh. Va'n SS rheynnit magh ayns fo-rheynnyn elley, goaill stiagh reagheydyssyn y Gestapo as y Sicherheitsdienst (SD). VV'ad freggyrtagh er son cronnagheyn noidyn firrinagh ny cummyssagh jeh'n steat Natseeagh, neaghtyraghey yn chondaigys, poleeney ny Germaanee rere y barrantys oc da eie-oaylleeaght ny Natseeyn, as kiarail fysseree hie as yoarree.

She yn SS va'n reagheydys va foddey freggyrtagh lesh dunverys kynney-ghunveragh mysh 5.5 – 6 millioonyn dy Ewnyn as millioonyn dy ghreihyn elley car y Deherree. Ren olteynyn ass dagh rheynn jeh'n SS jannoo kimmeeyssyn caggee as kimmeeyssyn noi'n çheelnaue car y Nah Chaggey Dowanagh (1939–45). Chammah's shen, va ayrn mooar ec yn SS ayns ventyryn traghtee as ghow ad ro-foays ass carçhyree ny sleih-champyn myr labreeyn sleabagh. Lurg taartys y Ghermaan Natseeagh, hie yn SS as y Partee Natseeagh er nyn mriwnyssey liorish Bing Chaggee Eddyr-ashoonagh ayns Nuremberg myr reagheydyssyn kimmeeagh. Ernst Kaltenbrunner, y rheynn-toshiagh s'yrjey mastey toshee yn SS va foast er mayrn, v'eh feddynit kyndagh er son kimmeeyssyn noi'n çheelnaue ec cooishyn leigh Nuremberg as v'eh croghit ayns 1946.

Imraaghyn

Farraneyn-fys

• Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. New York: Penguin Group. ISBN 978-0-14-311671-4.
• McNab, Chris (2009). The SS: 1923–1945. London: Amber Books. ISBN 978-1-906626-49-5.

Kianglaghyn magh

• Briwnyssey Cooishyn Leigh Nuremberg er yn SS (Baarle)
• SS ec y United States Holocaust Memorial Museum (Baarle)
• Recortyssyn bentyn rish kimmeeyssyn yn SS 'sy Pholynn chummaltit 'sy stoyr fysserree "Chronicles of Terror"