Jeeagh er bun Yn Çheer Vascagh (thalloo shenndeeagh)

{{Aastiurey|Yn Çheer Vascagh}}
{{Kishtey fys çheer
|ennym_dooghyssagh            = Euskal Herria
|ennym_foddey_cadjincliaghtagh= ''Y Çheer Vascagh''
|ennym_gienneydagh            = ny Çheerey Bascagh
|jalloo_brattagh              = Flag of the Basque Country.svg
|jalloo_cleinney              = Euskal Herriko armarria.svg
|jalloo_caslys                = Euskal Herria Europa.png
|jalloo_caslys2               = Mapa provincias Euskal Herria.svg
|fo-heidyl_caslys2            = Shiaght queiggaghyn y Çheer Vascagh, myr t'er enney ec ashoonee Vascagh, as ad sheeyney harrish y Rank (ayns buigh), as y Spaainey (y chooid elley jeh'n chaslys-çheerey). Ta ny croayn [[Valle de Villaverde]] (jiarg) as [[Croa Treviño|Treviño]] (gorrym) taishbynit er y chaslys-çheerey chammah.
|arrane_ashoonagh             = ''[[Eusko Abendaren Ereserkia]]'' ([[Bascish]])<br />"Anthym y Chynneeys Bascagh"
|çhengaghyn_oikoil            = [[Bascish]], [[Spaainish]] ('sy Spaainey)<br />[[Frangish]] ('sy Rank)
|sorçh_çhengaghyn             = Çhengaghyn elley
|çhengaghyn                   = [[Gasconish]]
|preeu-valley                 = 
|balley_smoo                  = [[Bilbo]]
|eaghtyr_km2                  = 20,947
|eaghtyr_mi_ker               = 8,088
|eaghtyr_rhenk                = 
|ushtey_sy_cheead             = 
|pobble_ooley                 = 3,007,661
|blein_ooley_pobble           = 2006
|pobble_coontey               = 
|blein_coontey_pobble         = 
|rhenk_coontey_pobble         = 
|glooaght_pobble_km2          = 143.6
|glooaght_pobble_mi_ker       = 371.9
|rhenk_glooaght_pobble        = 
|argid                        = [[euro]] ([[Cowrey euro|€]])¹
|coad_argid                   = EUR
|traa_ynnydagh                = CET
|ashchur_utc                  = +1
|traa_ynnydagh_TTLS           = CEST
|ashchur_utc_TTLS             = +2
|fo-note1                     = Roish 1999: y [[peseta Spaainagh]] as y [[franc Frangagh]]
}}
Ta'n '''Çheer Vascagh''' ([[Bascish]]: ''Euskal Herria''), ny '''Çheer ny Bascee''', ny thalloo shendeeagh ta soit ayns ny [[Ny Sleityn Pyreanagh|Pyreanagh Sheear]] as ee goll harrish y joarey eddyr [[Yn Rank|y Rank]] as [[Yn Spaainey|y Spaainey]], as ta sheeyney heese coose [[Baie ny Biscaayn]]. T'ee freggyrt liorish çheer ny Bascee as nyn jengey oc, [[Bascish|y Vascish]].

== Çheeroaylleeaght ==
Ta'n Çheer Vascagh rheynnit ayns [[Zazpiak Bat|shiaght cummaghtyn tradishoonagh]]. Ta kiare jeu, ta soit 'sy Spaainey, ny ''Laurak Bat'', da'n jiass (''Hegoalde''), as tree jeu da'n twoaie (''Iparralde'') 'sy Rank.

=== Yn Çheer Vascagh Yiass ===
Ta'n Çheer Vascagh Yiass ([[Spaainish]]: ''País Vasco'', Bascish: ''Hegoalde'') rheynnit ayns ny cummaghtyn shoh:
* [[Araba]] (''Álava'' ayns Spaainish), ard-valley [[Vitoria-Gasteiz]].  She Vitoria-Gasteiz ard valley [[Cohionnal Seyr Bascagh|y Chohionnal Seyr Bascagh]]. T'ad [[Laudio]] as [[Amurrio]] ny ard-valjyn elley.
* [[Biscaayn]] (''Bizkaia'' ayns Bascish, ''Vizcaya'' ayns Spaainish), ard-valley [[Bilbao]]. T'ad [[Gernika-Lumo]], [[Getxo]], [[Barakaldo]], [[Portugalete]], [[Bermeo]], [[Durango]], as [[Sestao]] ny baljyn elley 'sy chummaght.
* [[Gipuzkoa]] (''Guipúzcoa'' ayns Spaainish), ard-valley [[Donostia-San Sebastián]]. T'ad [[Errenteria]], [[Irun]], [[Zarautz]], [[Eibar]] as [[Tolosa, yn Spaainey|Tolosa]] ny baljyn elley.
* [[Navarre]] (''Nafarroa'' ayns Bascish, ''Navarra'' ayns Spaainish), ard-valley [[Pamplona]], (''Iruñea'', ayns Bascish). T'ad [[Tafalla]], [[Tudela, Navarre|Tudela]], [[Lizarra]] (''Estella'' ayns Spaainish). Ec y traa t'ayn ta Navarre ny chohionnal seyr scart rish y Çheer Vascagh, agh rere Bunraght ny Spaainey 1978, foddee dy vel Navarre aachianglit lhee my vel y sleih laccal eh.

=== Yn Çheer Vascagh Hwoaie ===
Chaill ny [[cummaghtyn Frangagh]] nyn gooishyn reiragh ny yei [[Irree magh ny Frank (1789)|Irree magh ny Frank]] 'sy vlein 1789. Ta'n [[Yn Çheer Vascagh Hwoaie|Çheer Vascagh Hwoaie]] ny cooid jeh'n ''[[département]]'' Frangagh [[Pyrénées Atlantiques]] lesh y shenn-chummaght [[Bearn]]. Ta'n ''département'' ny chooid jeh'n [[Ardjyn Frangagh|ard]] [[Aquitaine]].

* [[Navarre Eeghtyragh]] (''Behe Nafarroa'' ayns Bascish, ''Basse-Navarre'' ayns [[Frangish]]). Ard-valley tradishoonagh: [[Saint-Jean-Pied-de-Port]] (Bascish: ''Donibane Garazi'')
* [[Lapurdi]] (''Labourd'' ayns Frangish), ard-valjyn tradishoonagh: [[Bayonne]] (Bascish: ''Baiona'') as [[Ustaritz]] (Bascish: ''Uztaritze'')
* [[Zuberoa]] (''Soule'' ayns Frangish), ard-valley [[Mauléon-Licharre|Mauléon]] (Bascish: ''Maule'')

== Shennaghys ==
{{Ardart|Shennaghys ny Bascee}}
Ta ny Bascee nyn glein paleo-chlaghagh smoo neuheit ayns yn Oarpey Sheear. Va cleinyn Bascagh, cur stiagh ny [[Vascones]] as ny h-[[Aquitani]] 'sy earroo, imraait ayns lhing ny [[Yn Impiraght Romanagh|Romanee]] ec [[Strabo]] as [[Pliny Mooar|Pliny]]. Ta mie dy lioar feanish dy row ee Bascish nyn jengey oc ec y traa v'ayn (jeeagh er [[Aquitanish]] as [[Iruña-Veleia]]). Va ny cleinyn elley er [[lieh-inshey ny h-Ibeir]] lheit rere çhengey as cultoor ec jerrey ny lhing Romanagh.

Ayns [[ny Mean Eashyn]] dy lheah, v'eh [[Vasconia]] yn ennym va currit er y thalloo eddyr ny h-awinyn [[Ebro]] as [[Garonne]]. Ny keayrtyn, va'n thalloo unnaneysit fo [[Diucaght Vasconia|duicyn Vasconia]]. Ny yei [[ruegysyn ny Mooree]] as mooadaghey ny Frankee fo [[Çhalse Mooar]], va'n thalloo brisht as haink er [[Reeriaght Phamplona]] dy ve n'ard-steat ayns y [[9oo eash]].

Va'n steat shoh, currit er enney myr [[Navarre]] ny s'anmey, unnaneysit dy paartagh liorish [[Reeriaght ny Cashteel]] ayns yn [[11oo eash]] as y [[12oo eash]] as erreish ayns 1512-21. Va'n chooid elley dy Navarre unnaneysit liorish y [[Yn Rank|Rank]]. Va ny tree cummaghtyn elley (Araba, Biscaayn, Gipuzkoa), rere conaantyn, unnaneysit lesh y Chashteel, as hug eh cooney da Cashteel Navarre y cho-unnanaghey lesh.

Ny yei shen as ooilley, va mie dy lioar hene reiltys ec ny cummaghtyn Bascagh derrey [[Irree magh ny Frank (1789)|Irree magh ny Frank]] ayns y twoaie, as derrey jerrey [[ny Caggaghyn Carlagh]] ayns y jiass. Veih'n traa shen, va possan ny sheshaght Bascagh geearree seyrsnys myr steat seyr (jeeagh er [[Ashoonaghys ny Bascee]]).

== Deyn-oaylleeaght ==
'Sy vlein 2006 va 3,007,661 dy 'leih nyn gummal 'sy Çheer Vascagh. T'eh 143.5/km² glooaght y phobble as yn earro shen ny s'yrdjey na 'sy Rank ny 'sy Spaainey, agh ta rheynn y phobble neuchorrym as ta'n chooid smoo dy 'leih nyn gummal mygeayrt ny baljyn mooarey. Ta un hrass y phobble soit ayns [[Bilbao Mooar]], as ta'n chooid smoo jeh'n çheusthie ny Çheerey Bascagh Frangagh goan.

{| class="wikitable"
! Cummaght !! Blein !! Eaghtyr !! Earroo yn phobble !! Earro yn phobble % !! Glooaght 
|-
! Yn Çheer Vascagh !! 2006 !! 20,947.2 !! 3,007,661 !! 100% !! 143.5
|-
| [[Araba]] || 2006 || 3,316.9 || 301,926 || 10.0 || 91.0
|-
| [[Biscaayn]] || 2006 || 2,236.7 || 1,139,863 || 37.9 || 509.6 
|-
| [[Gipuzkoa]] || 2006 || 1,980.3 || 691,895 || 23.0 || 349.4 
|-
| [[Labourd]] || 2005 || 855.7 || 227,754 || 7.6 || 266.2
|-
| [[Navarre Eeghtyragh]] || 2005 || 1,322.1 || 28,835 || 1.0 || 21.8 
|-
| [[Navarre]] || 2006 || 10,421.0 || 601,874 || 20.0 || 57.8 
|-
| [[Soule]] || 2005 || 814.5 || 15,514 || 0.5 || 19.0 
|}

=== Baljaghtyn ===
Ta 682 valjaght 'sy Çheer Vascagh. Dy cadjin ta ny baljaghtyn sloo ayns [[Biscaayn]] as [[Gipuzkoa]] (mygeayrt 10 as 15 km<sup>2</sup>). Ta ny baljaghtyn smoo ayns [[Araba]] as [[Navarre]].

{| class="wikitable"
|- style="background:#efefef;"
! Cummaght !! Eaghtyr (km²) !! Ard-valley !! Baljaghtyn
|-
! Yn Çheer Vascagh !! 20,947.2 !!  !! 682
|-
| [[Araba]] || 3,316.9 || [[Vitoria-Gasteiz]] || 53
|-
| [[Biscaayn]] || 2,236.7 || [[Bilbao]] || 111
|-
| [[Gipuzkoa]] || 1,980.3 || [[Donostia]] || 88
|-
| [[Labourd]] || 855.7 || [[Bayonne]] || 41
|-
| [[Navarre Eeghtyragh]] || 1,322.1 || [[Saint-Jean-Pied-de-Port]] || 74
|-
| [[Navarre]] || 10,421.0 || [[Pamplona]] || 272
|-
| [[Soule]] || 814.5 || [[Mauléon-Licharre]] || 43
|}

==== Baljyn smoo ====
# [[Bilbao]] 354,145 cummaltee
# [[Vitoria-Gasteiz]] 227,568 cummaltee
# [[Pamplona]] 195,769 cummaltee
# [[Donostia-San Sebastian]] 183,308 cummaltee
# [[Barakaldo]] 95,640 cummaltee
# [[Getxo]] 82,327 cummaltee
# [[Irun]] 60,261 cummaltee
# [[Portugalete]] 49,118 cummaltee
# [[Santurtzi]] 47,320 cummaltee
# [[Bayonne]] 44,300 cummaltee

{{commonscat|Basque Country (historical territory)|Yn Çheer Vascagh (thalloo shendeeagh)}}
{{Ardjyn ny Çheerey Bascagh}}

[[Ronney:Yn Çheer Vascagh| ]]