Yn chryss roltageagh

Ass Wikipedia.
The asteroids of the inner Solar System and Jupiter: The belt is located between the orbits of Jupiter and Mars.
     Y Ghrian
     Troyee Jupiter
     Cruinlee ny planaidyn
     Y chryss roltageagh
     Roltagee Hilda
     Reddyn nies-Dowanagh (reihys)
She Keres y corpane s'odjey mooar 'sy chryss roltageagh. Ta slane-ghlout y chryss roltageagh ny sloo na glout Pluto, as mysh daa cheayrt ny smoo na eayst Pluto Charon.

She ard ayns Corys ny Greiney jeh cummey torys lesh y Ghrian 'sy çheshvean ee yn chryss roltageagh. Ta'n ard sheeyney magh 'sy reamys eddyr cruinlee ny planaidyn Jupiter as Mart. T'eh goaill stiagh ram corpaneyn stooalt lesh cummaghyn meereiltagh ta enmyssit roltagee ny myn-phlanaidyn. Shymmey mooadys t'oc, agh t'ad foddey ny sloo na planaidyn as t'ad soit mysh millioon dy chilomeaderyn voish y cheilley (ny mysh shey thousaneyn keead dy veeilaghyn). She cryss vooar ny roltagee yn ennym elley ta currit er y chryss roltageagh er-yn-oyr dy vel pobbylyn elley dy roltagee ayns Corys ny Greiney.[1]

Ta'n chryss roltageagh ny jysk keayrt-rollageagh sloo as s'odjey sthie ayns Corys ny Greiney. Ta rhenkyn jeh corpaneyn beggey Chorys ny Greiney ayns ardjyn elley goaill stiagh reddyn nies-Dowanagh, ny kentauryn, reddyn chryss Kuiper, reddyn y jysk skeaylt, ny sednoydyn, as reddyn vodjal Oort. Ta mysh 60% jeh glout y chryss vooar roltageagh ry-gheddyn ayns ny kiare roltagee smoo: Ceres, Vesta, Pallas, as Hygiea. T'eh oolit dy vel glout y chryss roltageagh corrym rish 3% jeh glout yn Eayst.[2]

Ta Keres, yn ynrican corpane 'sy chryss roltageagh ta cho mooar dy ve coontit myr planaid crivassanagh, mysh 950 km er crantessen, agh ta Vesta, Pallas, as Hygiea ny sloo na 600 km er crantessen.[3][4][5] Ta ny corpaneyn elley foddey ny sloo, as cha beg as floag joan. Ta stoo yn chryss roltageagh skeaylt cho goan as dy ren ram siyn spoar goll tessen gyn drogh-haghyrt.[6] Ansherbee, foddee covuillaghyn eddyr roltagee vooarey taghyrtyn as t'ad gientyn lughtyn roltageagh, as troyn as cummaghyn cheddin ec nyn olteynyn. Ta ny roltagee hene er lheh rang-oardit rere nyn spectrumyn, as ta'n chooid smoo rang-oardit ayns tree bun-phossanyn: carboanagh (C-horçh), silicait (S-horçh), as roltagee er mooarane meain (M-horçh).

Chroo yn chryss roltageagh yn neeal greiney bunneydagh myr possan dy vyn-phlanaidee,[7] roie-roiederyn beggey ny proto-phlanaidyn. Eddyr Mart as Jupiter, ansherbee, ren boiraghyn [ym-hayrn]]agh voish Jupiter boirey er nyn aaseyn ry-cheilley myr planaid,[7][8] cur rour bree gleashidagh ren smoashal ny myn-phlanaidee va covuilley as y chooid smoo jeh ny proto-phlanaidyn toshee. Myr eiyrtys, va 99.9% jeh glout bunneydagh y chryss roltageagh er coayl car y chied 100 millioonyn dy vleeantyn ayns shennaghys Chorys ny Greiney.[9] Ren fir jeh ny smooirlee feddyn bollee stiagh dys y Chorys Greiney sthie, cur rish buillaghyn dreigaghyn rish ny planaidyn sthie. Tra ta amm çhyndaaee oc mygeayrt y Ghrian jannoo aavuilley cruinlagh lesh Jupiter, ta cruinlee ny roltagee foast boirit. Ec ny foddeeaghtyn shoh ta baarney Kirkwood taghyrtyn choud's t'ad skeabit stiagh ayns cruinlee elley.[10]

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Williams, Matt (2015-08-23). "What is the Asteroid Belt?", Universe Today. Feddynit magh er 2016-01-30. 
  2. Pitjeva, E. V. (2018). "Masses of the Main Asteroid Belt and the Kuiper Belt from the Motions of Planets and Spacecraft". Solar System Research. Ym-lioar 44 (8–9): 554–566. doi:10.1134/S1063773718090050. Bibcode2018AstL...44..554P. 
  3. "Hidden Mass in the Asteroid Belt" (Jerrey Souree 2002). Icarus. Ym-lioar 158 (1): 98–105. doi:10.1006/icar.2002.6837. Bibcode2002Icar..158...98K. 
  4. Pitjeva, E. V. (2005). "High-Precision Ephemerides of Planets—EPM and Determination of Some Astronomical Constants". Solar System Research. Ym-lioar 39 (3): 176–186. doi:10.1007/s11208-005-0033-2. Bibcode2005SoSyR..39..176P. 
  5. Yeomans, Donald K. (13 Jerrey Souree 2006). "JPL Small-Body Database Browser". NASA JPL. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 29 Mean Fouyir 2010. Feddynit magh er 2010-09-27.
  6. Koberlein, Brian (2014-03-12). "Why the Asteroid Belt Doesn't Threaten Spacecraft", Universe Today. Feddynit magh er 2016-01-30. 
  7. a b "How Did The Asteroid Belt Form? Was There A Planet There?". CosmosUp. 2016-01-17. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 2018-12-06. Feddynit magh er 2016-01-30.
  8. Redd, Nola Taylor (2012-06-11). "Asteroid Belt: Facts & Information". Space.com. Feddynit magh er 2016-01-30.
  9. Beatty, Kelly (10 Mayrnt 2009). "Sculpting the Asteroid Belt". Feddynit magh er 2014-04-30. 
  10. "Kirkwood's Gap in the Asteroid Orbits" (1943). Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. Ym-lioar 37: 187. Bibcode1943JRASC..37..187D. 

Kianglaghyn maghs[reagh | edit source]