90482 Orcus
![]() Reayrt er Orcus veih'n Fodreayrtan Spoar Hubble. |
|
Feddyn magh
| |
---|---|
Feddynit magh ec | M. Brown, C. Trujillo, D. Rabinowitz |
Date feddyn magh | 17 Toshiaght Arree, 2004 |
Enmyssyn
| |
Enmyn elley | 2004 DW |
Ronney mynphlanaid |
pluteeno |
Amm 10 Sauin, 1951 (JD 2433960.5) | |
Aphelion | 7,226.801 Gm 48.31 AU |
Perihelion | 4,567.091 km 30.53 AU |
Essylys lieh-vooar | 5,896.946 Gm 39.419 AU |
Corrid | 0.22552 |
Amm cruinlagh | 90,396.4 laaghyn 247.492 bleeantyn |
Mean-vieauid cruinlagh | 4.68 km/s |
Anleigh meanagh | 79.561° |
Cleayn | 20.55233° |
Dowan-liurid y noad ardjeeagh | 268.586° |
Parameadar helion | 73.8325° |
Fo-phlannadyn | 1 (92-432 km) |
Troyn fishigagh
| |
Towseyn | 946.3+74.1−72.3 km (crantessen)[1] |
Glout | ~7.5×1020 kg |
Glooaght meanagh | ~1.5 g/cm³ |
Ym-hayrn eaghtyragh meanchiarkylagh | ~0.2 m/s² |
Bieauid cosnee | ~0.44 km/s |
Amm çhyndaaee | 13.19h[2] |
Albedo | 19.75+3.40-2.76 % |
Çhiassid | ~45 K |
Sorçh scaanagh | B-V=0.68; V-R=0.37 [3] |
Mooadys baghtal | 19.1 (noiys)[4] |
Jarroo-vooadys | 2.3[5] |
Ta 90482 Orcus ny Orcus (ASE: /ˈɔrkəs/ or'-kəs, Ladjyn: Orcus, shenn ennym: 2004 DW) ny chorpane Chryss Kuiper (KBO) feddynit magh ec Michael Brown, Chad Trujillo as David L. Rabinowitz. Va jallooyn y feddyn magh goit er 17 Toshiaght Arree, 2004.
Cruinlagh[reagh | edit source]
Ta Orcus ny phluteeno sampleyragh (red t'ayns aavuilley cruinlagh 2:3 lesh Neptune). Ta'n cruinlagh 247 bleeantyn echey jeh cummey cruinlagh Pluto (ta'n perihelion oc çheu heose jeh'n ecliptagh) agh lesh ard anchaslagh. Ga dy dy vel y cruinlagh echey goaill toshiaght dy heet faggys da cruinlagh Neptune, ta foddeeaght mooar eddyr oc rere yn aavuilley (ta ny smoo na 60 keimyn scarrey uillinagh eddyr oc).
Troyn fishigagh[reagh | edit source]
Mooadys as reayrtys[reagh | edit source]
She 2.3 jarroo-vooadys Orcus (ta cosoylagh rish jarroo-vooadys y KBO elley 50000 Quaoar). Ayns ny kied meeghyn 2007 va pabyr soilshit magh va taishbyney dy vel Orcus cronnaghit ec fodreayrtan spoar Spitzer ayns fo-yiarg foddey, car y chied tree bleeantyn gobbraghey, as v'eh feddynit magh nagh vel Orcus agh 946.3+74.1−72.3 km er crantessen[1] T'eh jeeaghyn dy vel ard-albedo ~ 20 % ec Orcus.
Daaghyn as scaanyn[reagh | edit source]
Rere baghtalyn ayns fo-yiarg lesh Thie Rollageydys Yiass ny h-Oarpey ta Orcus co-yeant ass ushtey rio as co-elmintyn carboanagh.[6] Er goll ny s'diuney, va ny scaanyn fo-yiarg goit ec yn 'odreayrtan Gemini feeraghey dy vel 15—30% ushtey rio (ny nagh row ny smoo na 50%) er y thalloo. T'eh shen, ta ny sloo ushtey rio er Orcus na t'er Charon, agh dy vel y mooad keddin er myr t'er Triton. Myrgeddin, va joaraghyn currit er y vooad rio meetane (ny sloo na 30%) er, as eh çheet er jargaght dy vel co-elmintyn elley er y phlanaid.[7]
Ta KBOyn taishbyney caghlaays daaghyn as scaanyn, agh ta Orcus taishbyney daah neuchommeeagh ta neuchosoylagh rish jiargid y chorpane cosoylagh rish Ixion.
Fo-phlannad[reagh | edit source]
Va feddyn magh fo-phlannad Orcus soilshit magh ayns IAUC 8812 er 22 Toshiaght Arree 2007[8] Cha nel y cruinlagh echey er fys ain foast, ansherbee.
Va'n fo-phlannad fakinit mygeayrt 0.25 arcsec veih Orcus lesh anchasley vooadys 2.7 echey.[9]
Credjal dy vel albedo yn 'o-phlannad unnane as albedo Orcus, ta'n mooadys coyrlaghey da vel eh feer mooar er crantessen my vel eh cosoylit rish y phlanaid hene (~220 km).
Ennym[reagh | edit source]
Rere stiurey cliaghtey enmys yn IAU, t'ad enmyn jeeghyn fo-halloo ta currit er corpaneyn lesh mooadys as cruinlagh cosoylagh rish Pluto. Lesh shen, hugg Brown, Trujillo as Rabinowitz yn ennym Orcus, jee ny marroo ayns feayn-skeealleydaght Romanagh, er oaie. Va'n ennym coontit as soilshit magh er 22 Sauin, 2004.
Kianglaghyn mooie[reagh | edit source]
- MPEC 2004-D09 fogrey magh y feddyn magh agh cur gys lieh Raymond J. Bambery, Steven H. Pravdo, Michael D. Hicks, Kenneth J. Lawrence, Daniel MacDonald, Eleanor F. Helin as Robert Thicksten / NEAT
- MPEC 2004-D13 feeraghey MPEC 2004-D09
- Duillag Chad Trujillo fo 2004 DW
- Kied art y BBC
- Kied art yn earishlioar New Scientist
- Troyn cruinlagh veih'n Thie rollageydys Lowell
- Troyn cruinlagh AstDys
- Lhiggeyder cruinlagh ass JPL (Java) / Ephemeris
Imraaghyn[reagh | edit source]
- ↑ 1.0 1.1 Stansberry, J.; Grundy, W.; Brown, M.; et.al. (2007). "Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope".
- ↑ Overlooked dwarf planet candidates. BBC (19-02-2008). Feddynit er 2008-07-25.
- ↑ Tegler, Stephen C. (26-01-2006). Kuiper Belt Object Magnitudes and Surface Colors. Feddynit er 05-11-2006.
- ↑ HORIZONS Web-Interface. JPL Solar System Dynamics. Feddynit er 02-07-2008.
- ↑ JPL Small-Body Database Browser: 90482 Orcus (2004 DW) (10-02-2008 baght. jerrinagh). Feddynit er 02-07-2008.
- ↑ C. de Bergh, A. Delsanti, G. P. Tozzi, E. Dotto, A. Doressoundiram and M. A. Barucci (2005). "The Surface of the Transneptunian Object 9048 Orcus". Astronomy & Astrophysics. Ym-lioar 437: 1115–1120. doi: .
- ↑ Chadwick A. Trujillo, Michael E. Brown, David L. Rabinowitz, Thomas R. Geballe (2005). "Near Infrared Surface Properties of the Two Intrinsically Brightest Minor Planets (90377) Sedna and (90482) Orcus". The Astrophysical Journal. Ym-lioar 627: 1057–1065. doi: . Preprint on arXiv.
- ↑ http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-90482.html
- ↑ Distant EKO The Kuiper Belt Electronic newsletter, Mart 2007