Cannian

Ass Wikipedia.
Cannian
Mynphointyn
Dooie Allium ampeloprasum L.
Genus Allium
Possan
troaragagh
Possan cannianagh
Troarag Ymmodee

She lus 'sy ghenus Allium eh cannian.[1] Shimmey ennym oaylleeagh v'echey, agh nish t'ad gra dy nee troarag jeh'n dooie Allium ampeloprasum t'ayn.[2] Ta Allium ampeloprasum arr. ampeloprasum as kurrat nyn go-hroaragyn echey.

Ta dhossan dy 'ineyn gollrish gass jannoo magh corp meanagh y lus, as eshyn yn-ee.

Jalloo-oaylleeaght[reagh | edit source]

She bleintag t'ayn. Cha nel cannian troggal cramman rouyr rere unnish, agh rollian ard dy 'ineyn duillag. Ta ny duillagyn hene rea as sleeanagh as glass dys buigh-ghlass, as wheesh as 90cm er lhiurid. Ta ny duillagyn lhie harrish y cheilley gollrish lheeanyn feayraghan, as t'ad crommey sheese 'sy vean er coontey y trimmed oc. Rish y nah hourey, ta cannian cur magh blaaghyn bane ny bane-jiarg my crouwyn-blaaghey er gish wheesh as 120cm er yrjid.

Troarey[reagh | edit source]

S'aashagh eh cannian y hroarey ass y rass, as er yn oyr dy vel ad tannaghtyn bio rish tammylt, cha nel feme er cur stiagh tappee. Cha nel money çhingys ny paittyn boirey orroo. Foddee oo gaase cannian dy gloo myr lossreeyn beggey, ny tannaghey ad dys gaase lossreeyn smoo.

Dy cadjin, t'ad giallaghey cannian liorish troggal thalloo mygeayrt oc (gooirraghey). T'ad tramylt dy liooar, as t'ad surranse y geurey dy mie son y chooid smoo, myr shen ta ram troaragyn faagit 'sy thalloo car ny geuree.

Shimmey troarag t'ayn, agh son y chooid smoo t'ad goll er rang-oardraghey myr troaragyn souree as geuree.

Ymmyd[reagh | edit source]

Shennaghys[reagh | edit source]

Ta shenn sampleyryn ry-gheddyn ayns ynnydyn shenndaaleeagh 'syn Çhenn Egypt, chammah's caslyssyn jeu. Er yn oyr shen, chreid Zohary and Hopf dy dee ny h-Egpytee cannian ayns y nah villennium RJC er y chooid s'anmey. Er lhieu myrgeddin dy vel shenn screeuyn nyn veanish dy jagh ad er ee ayns Mesopotamia chammah mysh y traa cheddin.[3] She reih lus yn impir Romanagh Nero t'ayn; creid eh dy ren eh foays da'n choraa echey.[4]

Cultoor[reagh | edit source]

She cowrey ashoonagh Vretin t'ayn, chammah's lus ny guiy: 'sy Vretnish, ta'n ennym cheddin, cenhinen, bentyn rish y daa lus, as t'ad cur cenhinen Bedr er lus ny guiy son reddaghey. Rere beeal-arrish, she cowrey Vretin t'ayn er y fa dy ren fir chaggee Bretnagh ymmyd jeu dys scarrey ad veih ny noidyn, liorish coyrle Noo Davy.[5][6] Ayns Henry V, ta'n Ree Henry ginsh da Fluellen dy vel eh ceau cannian "son she Bretnagh mish, fys ayd, y cho-heeragh veen."[7]

Ta cannian ayns crooinag ry-akin er cooinaghyn punt 1985 as 1990, myr cowrey son Bretin.

Ren gooyn crooinee Ealisaid II goaill stiagh cannian mastey cowraghyn blaaoil elley y Cho-unnaneys: Rose Tiudaragh Hostyn, onnane ny h-Albey, shamraig ny h-Erin, duillag valpys ny Canadey, as lotus ny h-Injey. By vie lesh y chrootagh, Norman Hartnell, cur lus ny guiy 'syn ynnyd echey er y fa dy row eh ny s'aaley, agh cha lhig ad da.[8]

Ta'n ry-akin myr cowrey ny Gwarchodlu Cymreig, cagnaght ayns Fo-Rheynn Thie ny h-Armee Ghoaldagh.

'Sy Romaan, she cowrey Oltenia (ard shennaghyssagh heear-yiass) eh cannian.

Jallooyn[reagh | edit source]

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Stevens, P.F. (2001 onwards). Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Allioideae.
  2. Allium ampeloprasum. World Checklist of Selected Plant Families. Royal Botanic Gardens, Kew. Feddynit er 2013-02-01.
  3. Daniel Zohary; Maria Hopf (2000). Domestication of plants in the Old World, 3oo, Oxford: Oxford University Press, 195.
  4. Pliny, Historia Naturalis, XIX, 33.
  5. Arwyddion cenedlaethol (Baarle). Amgeuddfa Cymru. The National Museum of Wales.
  6. (1825) The Mirror of Literature, Amusement, and Instruction 5. J Limbard.
  7. William Shakespeare (1599?). "SCENE VII. Another part of the field.", Henry V (Baarle). “FLUELLEN: Your majesty says very true: if your majesties is remembered of it, the Welshmen did good service in a garden where leeks did grow, wearing leeks in their Monmouth caps; which, your majesty know, to this hour is an honourable badge of the service; and I do believe your majesty takes no scorn to wear the leek upon Saint Tavy's day. KING HENRY V: I wear it for a memorable honour; For I am Welsh, you know, good countryman ... GOWER: Nay, that's right; but why wear you your leek today? Saint Davy's day is past.”
  8. Rosemary Goulding (June 1998). SILVER AND GOLD. Waterlooville Parish Church. Feddynit er 2013-02-08.

Kianglaghyn çheumooie[reagh | edit source]