Ceboidea

Ass Wikipedia.
Apag y Teihill Noa
Platyrrhini
Ceboidea


Rang oaylleeagh
Reeriaght: Animalia
Phylum: Chordata
Rang: Mammalia
Oardagh: Primates
Fo-oardagh: Haplorrhini
Parva-oardagh: Platyrrhini
Far-chynney: Ceboidea
E. Geoffroy, 1812
Kynneeyn

Callitrichidae
Cebidae
Aotidae
Pitheciidae
Atelidae


She apag 'sy far-chynney Ceboidea eh apag y Teihill Noa. Shoh ny queig kynneeyn dy 'ar-gheiney ta ry-akin ayns America Yiass as America Veanagh. She far-chynney ynrican er mayrn y pharva-oardagh Platyrrhini, as dy cadjin ta "Platyrrhini" çheet er ny h-apagyn shoh.

Troyn[reagh | edit source]

Ta apagyn ny Shenn Seihill beg: She Marmaseen Druaie y dooie sloo, 14-16km er lhiurid voish kione dys boyn, mysh 120 dys 190g er trimmid; she Brachyteles arachnoides y dooie smoo, mysh 55-70km er lhiurid, as wheesh as 15kg er trimmid. T'ad geddyr-scarrey ad veih Cercopithecidae er bun y stroin oc, as tuill stronney lhiasragh echey. Ta fammanyn yn-ghreimmee oc myrgeddin, anchasley rish fammanyn neughreimmee ny Cercopithecidae.

Cha nel shilley tree-chromaidagh ec Ceboidea firrinagh, er lhimmey jeh agapyn yllagh 'sy ghenus Alouatta.[1][2] Ta shilley daah ayns Ceboidea croghey er un ghien er y chroymasoom X dys jannoo daahghyn nod freggyragh da sollys tonn veanagh as liauyr. Ta daahghyn elley freggyragh da sollys tonn ghiare. Myr shen, ta jargaght scarrey daa-hroagh ec fir as ec mraane homozygous (shilley daa-chroamatagh). Ta daa allele ny gienntag cheddin ec mraane heterozygous as foddee ad jannoo daahghyn ta freggyragh da daa horçh dy hollys tonn veanagh-liauyr, chammah's sollys tonn yiare. Myr shen, ta eddyr-scarrey tree-hroagh yn-yannoo oc (shilley tree-chroamatagh).[3]

Ta anchaslys elley ayn bentyn rish ny feeacklyn. Ta daa 'eeackle lieh-chooylloo yeig ec Ceboidea, cosoylit rish hoght ec Cercopithecidae. Myr shen, ta formley feeacklagh oc. She apagyn 'sy chynney Atelidae ad ny far-gheiney ynrickan as famman yn-ghreimmee oc. Anchasley rish sleih as apagyn ny Shenn Seihill, cha nel ordaag hoil noi oc er lhimmey jeh Cebidae ennagh.[4].

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Jacobs, G. H.; Neitz, M.; Deegan, J. F.; Neitz, J. (1996). "Trichromatic colour vision in New World monkeys". Nature 382 (6587): 156–158. doi:10.1038/382156a0. PMID 8700203. 
  2. Sean B. Carroll (2006). The Making of the Fittest. W.W. Norton and Company. ISBN 9780393061635.
  3. Pamela M Kainz; Jay Neitz and Maureen Neitz (December 1998). Recent evolution of uniform trichromacy in a New World monkey 38, 3315-3320. DOI:10.1016/S0042-6989(98)00078-9.
  4. Dr. Dennis O'Neil. PRIMATES: The Taxonomy and General Characteristics of Prosimians, Monkeys, Apes, and Humans (Baarle). The Primates: New World Monkeys.