Cheder

Cheder ayns Yafo, 1890yn

She bunscoill hradishoonagh ta gynsaghey bun yn Ewaghys as yn Ewnish eh cheder (ny cheider; Ewnish: חדר, "shamyr").

Va chederyn ry-gheddyn er feie yn Oarpey roish cassey yn 18oo eash. Haghyr ny lessoonyn ayns thie ynseyder, er enney myr Melamed, as hooar yn ynseyder e chooid argid veih'n voodeeys Ewagh ny veih ny paarantyn. Dy cadjin, cha jagh agh guillyn gys y scoill as hooar ny caillinyn nyn gooid ynsagh veih nyn moiraghyn 'sy valley. Tra cha row mooarane argid ayn, va ny guillyn ynsit ayns un phossan.

Dy tradishoonagh, hoshee guillyn gynsaghey yn abbyrlhit Ewagh tra v'ad tree bleeaney d'eash, cha ren ad goll stiagh 'sy cheder derrey v'ad queig bleeaney d'eash. Lurg ren ad toshiaghey yn Ewnish y lhaih, hoshee ad ad gynsaghey yn Torah, goaill toshiaght rish y Vayikra as queig lioaryn Voses. Hoshee ad gynsaghey yn Mishna tra v'ad mysh shiaght bleeaney d'eash as y Torah (Mishna, Gemara, as tooilley coontyssyn) tra va'n Mishna ynsit oc. Ren ad ynsaghey as ad lhaih er ard as gaaraa. Tra v'eh 13 ny 14 bleeaney d'eash, va jerrey ynsee yn ghuilley cowrit magh lesh y bar mitzvah.