Fainaghyn Uraanus

Ass Wikipedia.
Caslys jeianit jeh corys fainaghyn Uraanus (ta ny fainaghyn epsilon/ε, zeta/ζ, mu/μ as nu/ν imraait) myr va jallooit ec y çhamraig NIRCam ec Fodreayrtan Spoar James Webb er 4 Mean Fouyir 2023

Rere castaght, ta fainaghyn Uraanus soit eddyr y phossan lheeadagh ta cruinlaghey Sarn as ny coryssyn ny s'oney ta cruinlaghey Jupiter as Neptioon. Va ny fainaghyn mygeayrt Uraanus feddynit magh er 10 Mayrnt 1977 liorish James L. Elliot, Edward W. Dunham, as Jessica Mink. Chur William Herschel sheese er ny fainaghyn cho foddey sheear as 1789; cha nel rollageyderyn noa-emshiragh shickyr er y feddynys shen er-yn-oyr dy vel ad cho dorraghey as baiht.[1]

Roish 1977 va nuy fainaghyn er lheh enmyssit. Va daa 'ainey elley feddynit magh ayns 1986 ayns jallooyn va jeant ec y taagh spoar Voyager 2, as va daa 'ainey mooie feddynit magh ayns 2003–2005 ayns jallooyn ec Fodreayrtan Spoar Hubble. Rere foddeeaght veih'n phlanaid, ta ny 13 fainaghyn enmyssit 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν as μ. Rere craue raadeeoil, t'ad anchasley veih mysh 38,000 km da'n fainey 1986U2R/ζ dys 98,000 km da'n fainey μ. Foddee dy vel cryssyn joan baiht as arcyn neuyeant eddyr ny h-ard-ainaghyn. Ta ny fainaghyn feer ghorraghey—cha nel albedo Bond ny fainaghyn ny smoo na 2%. S'liklee dy vel ad jeant ass rio ushtey lesh beggan d'orgaanee fo loaghtey goul-rooragh.

Ta'n chooid smoo jeh ny fainaghyn dullyr as cha nel ad agh reggyryn dy chilomeadaryn er lheead. Cha nel monney joan ayns corys ny fainaghyn; er y chooid smoo, t'eh jeant ass corpaneyn mooarey eddyr 20 cm as 20 m er crantessen. Ta fir jeh ny fainaghyn thanney er shilley: ta ny fainaghyn 1986U2R/ζ, μ as ν lhean as baiht jeant ass floagyn joan beggey, choud's ta'n fainey λ keyl as baiht goaill stiagh corpaneyn ny smoo chammah. Foddee nagh vel monney joan 'sy chorys kyndagh rish y chooyltayrn aerghleashaghtagh veih'n ecsosfeyr sheeynt Uraanagh.

T'eh er credjal dy vel ny fainaghyn foast aeg, as nagh vel ad ny smoo na 600 millioonyn bleeantyn d'eash. S'liklee dy daink corys fainaghyn Uraanus ass covuillaghyn shiartanse d'eaystyn rish y cheilley mygeayrt y phlanaid. Lurg ny covuillaghyn, s'liklee dy row ny h-eaystyn stroiet ayns ram floagyn, haink ry cheilley myr fainaghyn çhiu keylley.

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Rincon, Paul (18 Averil 2007). "Uranus rings 'were seen in 1700s'", BBC News.  (rere y studeyrys liorish Stuart Eves)

Kianglaghyn magh[reagh | edit source]

  • Uranus' Rings liorish Solar System Exploration ec NASA (Baarle)
  • Uranus Rings Fact Sheet (Baarle)
  • Hubble Discovers Giant Rings and New Moons Encircling Uranus – fogrey naight veih Fodreayrtan Spoar Hubble (22 Nollick 2005) (Baarle)
  • "Uranus Rings photos", James Webb Space Telescope, NASA, 18 Nollick 2023, feddynit magh er 19 Nollick 2023 {{citation}}: Check date values in: |access-date= as |date= (cooney)