Yn Chorn

Ass Wikipedia.
(Aa-enmyssit ass Kernow)
Yn Chorn
Kernow (Cornish)
Cornwall (Baarle)
—  Coontae jesh-chliaghtagh  —

Brattagh

Armys
Jarroo-raa: "Onen hag oll"
"Fer as dagh ooilley 'er"
Soiaghey ny Corn er caslys-çheerey Hostyn
Soiaghey ny Corn er caslys-çheerey Hostyn
Co-ordnaidyn: 51°18′00″N 05°54′00″W / 51.3°N 5.9°W / 51.3; -5.9
Çheer Reeriaght Unnaneysit
Çheer cho-ayrnagh Sostyn
Ard Sostyn Heear Yiass
Ard-oik reiragh Truru
Reiltys
 - Colught Coonseil ny Corn
 - MPyn
Eaghtyr
 - Yn clane 3,563 km² (1,375.7 mi ker)
Earroo yn phobble (2008)[1] 534,300
 - Glooaght y phobble 150/km² (388.5/mi ker)
Cryss hraa GMT (UTC+0)
 - Sourey (TTSL) BST (UTC+1)
ISO 3166-2 GB-CON
Coad ONS 00HE
NUTS 3 UKK30
Ynnyd-eggey www.cornwall.gov.uk

Ta'n Chorn (Cornish: Kernow, Baarle: Cornwall) ny choontae ayns sheear yiass Hostyn. Ta'n coontae soit er lieh-innys çheu heear jeh awin An Tamer. Cha nel agh un ard-valley 'sy choontae, Truru, as t'eh ny phreeu-valley er y choontae. Ta'n Chorn 3,563 km² er eaghtyr, cur ny Skillee, ta soit 45 km magh 'syn aarkey, 'syn earroo. Ta 513,528 cummaltee 'sy choontae lesh glooaght injil y phobble ta mygeayrt 144/km².

Ta'n Chorn ard-ennymagh er son y voanee feie, y choose foddey as eigsoylagh, as yn emshir bog. T'ee ard-ennymagh er son shenndaaleeaght yn eash chloaie as yn eash çhynskylagh, y çheer yalloo meaineraght er-lheh, as ee ny ynnyd eiraght y dowan. She yn turrysagh nane jeh ny çhynskylyn smoo scanshoil (24%)[2] 'sy choontae, agh ta'n Chorn foast nane jeh ny coondaeghyn smoo boght 'sy Reeriaght Unnaneysit (62% faillee meanagh y Reeriaght Unnaneysit)[3]

Nane jeh ny h-ashoonyn Celtiagh t'ayns y Chorn,[4] as ta çhengey Cheltiagh, y Chornish, loayrit aynjee, ga-yeih agh ec tree thousane seyranee. Ta sleih ennagh feyshtaghey stayd bunraghtagh ny Corn laaragh as ta sleih elley geearree hene-reiltys ny Corn.[5]

Bun-ocklaght[reagh | edit source]

"Cornweallas" ayns y Recortys Anglo-Sostnagh

Ta'n ennym Baarlagh Cornwall gowit ass covestey daa enmys ass daa hengey scart.

Hugg ny Romanee yn ennym Cornovii er clein Celtiagh v'ayns y çheer ec traa stiurey ny Romanee. Va'n ennym shen er fys ec ny Brythonee myr Corneu,[6] ny Kernow ayns y Chornish noa-emshiragh. Foddee dy vel yn ennym shen ass daa vun; foddee dy vel mooinjerys eddyr eh as y 'raue Celtiagh cern, ny ass y 'raue Ladjynagh cornu ta'n bree "cayrn" ny "eairk" currit er y daa lhiaggan, as ad cowraghey cummey thallooin ny Corn.[7] Va'n sleih ayn roie-vunnit as lesh shen va'n çheer oc recortyssit myr Cornubia roish ny bleeaney 700 RC, as yn enmys shen keeayllaghey "sleih yn eairk" ny "sleih y chayrn".

Rish ny 6oo as 7oo eashyn, va'n enmys Cornubia cleaynaghit liorish mooar-chaghlaaghyn 'sy Çhenn-Vaarle.[8] Hugg ny h-Anglo-Sostnee y meer yerree wealas da fir quaagh, as va'n enmys noa Corn-wealas currit er bun. Ta screeudeyryn shennaghys ennagh cowraghey da vel wealas n'ockle Anglo-Sostnagh son Bretin, agh t'eh er credjal dy vel yn enmys shen ry-ymmydit son dagh peiagh Brythonagh.

Politickaght as reirey[reagh | edit source]

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Population estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2008. National Statistics Online. Office for National Statistics.
  2. "Cornwall Council tourism stats". Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 2008-06-15. Feddynit magh er 2008-08-06.
  3. Peter Kingston, 2005. "Closed for Business". The Guardian, 10 Boaldyn 2005.
  4. Philip Payton (1996). Cornwall. Fowey: Alexander Associates
  5. Diucaght ny Corn
  6. "Britain's Heritage and History - Cornwall". Camelot International. Feddynit magh er 01-12-2007. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)
  7. "Celtic Museum". Michael Newton/Saorsa Media. 1991. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 2009-01-07. Feddynit magh er 02-12-2007. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)
  8. "Kingdoms of British Celts - Cornubia". The History Files. Feddynit magh er 2007-12-01.