Soiagh er Ard-whaiyl ny Steatyn Unnaneysit, 2021

Ass Wikipedia.
Voish baare gys bun as voish clee dys jesh:
  • Ny riftanyn tammylt beg lurg y vrishey stiagh
  • Croghyn croghti er 6 Jerrey Geuree
  • Y chied vrishey stiagh 'syn Ard-whaiyl ec 2:11
  • Jake Angeli, y "QAnon Shaman", ayns Shannad ny Steatyn Unnaneysit car y soiagh. Hooar eh 41 vee ayns pryssoon kyndagh rish e chommeeys 'sy toiagh.

Er 6 Jerrey Geuree 2021, haghyr soiagh er Thie Ard-whaiyl ny Steatyn Unnaneysit ayns Washington, D.C. liorish possan mooar dy riftanyn[1][2][3] va shassoo er son eaghtyrane ny Steatyn Unnaneysit Donald Trump va foast ayns shelloo yn oik, daa vee lurg e choayl 'sy reihys eaghtyraneagh, 2020. V'ad geearree Trump y reayll 'sy phooar liorish lhiettrimys y chur er co-whaiyl y Chohionnal dy choontey ny voteyn voish y Cholleish Reihyssagh dy yannoo barriaght yn Eaghtyrane-reiht, Joe Biden, formoil. Cha row yn soiagh rahoil ayns lhiettal teishtys ny h-eiyrtyssyn reihyssagh. Rere bing reihyssagh y Thie, ren ronsaghey yn taghyrt, she mullagh plan shiaght ayrnyn liorish Trump v'ayn dy cheau yn reihys harrish.[4][5]

36 ooryn lurg y taghyrt, hooar 5 sleih baase: va un pheiagh lhiggit liorish Poleenyn yn Ard-whaiyl; hooar peiagh elley baase voish anlught druggey, as hooar troor elley baase rere cooishyn najooragh, goaill stiagh poleen[a][6][7] Shymmey dooinney va guintit, goaill stiagh 174 poleenyn. Hooar kiare poleenyn ren freggyrt rish y toiagh baase rere hene-varroo roish shiaght meeghyn.[8] Roish Jerrey Souree yn vlein 2022, va costys ny jeeillyn ny smoo na $2.7 millioonyn.[9]

Gerrymit liorish Trump dys jantys[10][11] haink thousaneyn dy chooidjeyderyn echey ry-cheilley ayns Washington, D.C., er 5 Jerrey Geuree as 6 Jerrey Geuree son dy hassoo lesh e aggyrtys foalsey dy row reihys 2020 "goit liorish Deynlaghteyryn bunneydagh daanit jeh'n skian chlee"[12][13][14][15] as dy harey er y Lhiass Eaghtyrane Mike Pence as er y Chohionnal dy yiooldaghey barriaght Biden.[16] Goaill toshiaght ec munlaa er 6 Jerrey Geuree, ec aachruinnaght "Save America" ec the Ellipse, ren Trump loayrtys raad ren eh aaloayrt aggyrtyssyn foalsey bentyn rish meereiltyssyn reihyssagh[17] as dooyrt eh, "Mannagh nee shiu caggey lesh nyn greeaghyn, cha vees çheer eu."[18] Ren thousaneyn dauesyn v'ayn, fir jeu lesh gunnaghyn, shooyl dys yn Ard-whaiyl, ren ren keeadyn jeu brishey stiagh trooid yn-linnaghyn ny poleenyn tra va'n Cohionnal goaill toshiaght rish coontey ny voteyn reihyssagh. Va toshee ny possanyn kearnagh Proud Boys as Oath Keepers coontit mastey toshee ny rouanee, as ren ad cochialg d'ymmydey yn raghlid dy chur stiagh ayns livrey-ys sheeoil y phooar.[19]

Hie ny smoo na 2,000 rouanee stiagh 'sy troggalys,[20][21][22] as ren ram jeu jeeyl er as spooiley ayrnyn jeh'n troggalys,[23][24] goaill stiagh oikyn loayreyder roie yn Thie Nancy Pelosi as olteynyn elley yn Chohionnal.[25] Chammah's shen, ren rouanee soiagher offishearyn Pholeenyn yn Ard-whaiyl as er naighteyryn, as ren ad eiyrtys shirrey leigh-hoyrtee dy ghoaill cappee orroo as dy yannoo aggair daue.[26] Va crogh troggit çheu heear voish yn Ard-whaiyl, as ren fir jeh ny rouanee caayney "Hang Mike Pence" ("Crogh Mike Pence" 'sy Ghaelg) erreish da ren eh jiooldaghey aggyrtyssyn foalsey liorish Trump as sleih elley dy row yn lhiass eaghtyrane jargal eiyrtyssyn y reihys y cheau harrish.[27]

Choud's va shickyrys y thie brisht, ren Poleenyn yn Ard-whaiyl cur magh sleih as chur ad y daa hamyr jeh'n Chohionnal fo ghlass chammah as shiartanse dy hieyn çheusthie jeh Ard-troggalys yn Ard-whaiyl. Ren ny rouanee cummaltys er shamyr ollym ny Steatyn Unnaneysit choud's ren offishearyn jeeaney-leigh conastagh coadey laare hreigit y Thie.[28][29] Va bleaystanyn piobey feddynit ec kione-cherrooyn Ving Gheynlagh Ashoonagh as Ving Phobblaghtagh Ashoonagh, as va bleaystanyn pedryl feddynit ayns gleashtan faggys da'n Ard-whaiyl.[30][31]

Ga dy row eh yeearrit er, yiooldee Trump geamey er y Ghardey Ashoonagh dy chionaghey ny riftanyn.[32] Ny s'anmey 'syn 'astyr, ayns feeshan Twitter, ren eh aaloayrt e aggyrtys dy row yn reihys "molteyragh", as dooyrt eh rish e chooidjeyderyn dy "gholl dy valley dy sheeoil".[33][34] Va'n Ard-whiayl seyrit voish rouanee roish çheet yn 'astyr meanagh,[35] as ghow ad toshiaght reesht lesh coontey ny voteyn reihyssagh as va'n coontey shen jeant roish ny h-ooryn leah jeh'n 7oo jeh mee Yerrey Geuree. Ren Pence fogrey magh dy row yn varriaght ec yn Eaghtyrane-reiht Biden as y Lhiass Eaghtyrane-reiht Kamala Harris. Fo broo liorish e choonseil hirveishagh, aggyrtys arraghey, as ram ireeyn ass, chur Trump ny s'anmey rish livrey-ys oardagh pooar ayns raaitys fockley er y çhellveeish.[36][37]

Shiaghtin lurg y toiagh, ren Thie ny h-Ynnydee cassid er Trump kyndagh rish greesaght irree magh, yn ynrican eaghtyrane er ny Steatyn Unnaneysit as cassid jeant er daa cheayrt.[38] Ayns Toshiaght Arree, lurg ren Trump faagail yn oik, ren y Shannad votal 57–43 ayns foayr deyrey, red chur rish e heyrey.[39] Hass Pobblaghtee 'sy Çhannad noi billey chrooys commishoon seyr daa-pharteeagh dy ronsaghey yn soiagh.[40][26] Myr shen, ren y Thie lowal rish bing reiht lesh shiaght Deynlaghteyryn as pir dy Phobblaghtee urree dy ronsaghey ny taghyrtyn.[41][42] Ren y ving nuy quaaltyssyn theayagh bentyn rish y toiagh er y çhellveeish[43] ayns 2022, ren ad votal er son symney screeuee y chur da Trump,[44] as fy-yerrey, chur ad coyrle da'n Rheynn Cairys (DOJ) cooish leigh y chur er Trump. Er 1 Luanistyn 2023, lurg ronsaghey pleadeilagh er lheh, va cassid kiare kerryn jeant er Trump.[45][46]

Ta ny smoo na 1,200 deiney as cassid jeant orroo lesh kimmeeyssyn conastagh kianglt rish y toiagh. Roish Luanistyn 2023, ren 632 fendeilagh pleadeil kyndagh choud's va 110 fendeilee deyrit ec cooishyn leigh;[b] ta 586 fendeilee er ny ve deyrit roish Jerrey Souree 2023.[47] Va kuse vooar jeh commee 'sy toiagh kianglt rish possanyn anveanagh y skian sheer-yesh ny gleashaghtyn co-chialgagh, goaill stiagh Oath Keepers, Proud Boys, as Three Percenters.[48][49] Va shiartanse dy cho-chialgeyryn deyrit er co-chialg kialgagh, goaill stiagh olteynyn Oath Keepers as Proud Boys; [50] va'n briwnys s'odjey currit da oltey ny Proud Boys Enrique Tarrio, hooar 22 vlein ayns pryssoon.[51]

Noteyn[reagh | edit source]

  1. Dooyrt y toshiagh-joarrey “dy row paart 'syn 'oaynoo echey er dagh red haghyr”.
  2. Ren tuarystal voish 28 Jerrey Souree 2023 ooley dy row cassid jeant er 1,093 fendeilee lesh kimmeeyssyn conastagh, as ren 629 jeu pleadeil kyndagh. Ass ny 129 fendeilee hie dys cooishyn leigh, va 87 jeu deyrit er dagh kerr, hooar 40 jeu briwnyssyn mestit (deyrit er un cherr er y chooid sloo as seyrit ny lesh bing chroghit er un cherr er y chooid sloo), as va piyr seyrit er dagh cassid.[47]

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. "4 dead after US Capitol breached by pro-Trump mob during 'failed insurrection'". ABC News (ayns English). Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 2023-10-31.
  2. Buchanan, Larry; Gamio, Lazaro; Kelso, Christina; Khavin, Dmitriy; Leatherby, Lauren; Parlapiano, Alicia; Reinhard, Scott; Singhvi, Anjali; Watkins, Derek (2021-01-07). "How a Pro-Trump Mob Stormed the U.S. Capitol". The New York Times (ayns American English). ISSN 0362-4331. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 7 Jerrey Geuree 2022. Feddynit magh er 2023-10-31.
  3. "January 6 Hearing Day 7: Donald Trump Summoned a Mob". Center for American Progress (ayns English). 2022-07-13. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 31 Jerrey Fouyir 2023. Feddynit magh er 2023-10-31.
  4. Bash, Dana; Tapper, Jake; Herb, Jeremy (10 Mean Souree 2022). "January 6 Vice Chair Cheney said Trump had a 'seven-part plan' to overturn the election. Here's what she meant". CNN. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 15 Mean Souree 2022. Feddynit magh er 19 Mean Souree 2022.
  5. Vogt, Adrienne; Hammond, Elise; Sangal, Aditi; Macaya, Melissa; Hayes, Mike (28 Mean Souree 2022). "The committee is arguing Trump had a "seven-part plan" to overturn the election. Here's what that means" (ayns English). CNN. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 28 Mean Souree 2022. Feddynit magh er 28 Mean Souree 2022.
  6. Massimo, Nick (19 Averil 2021). "Medical examiner: Capitol Police officer Sicknick died of stroke; death ruled 'natural'". WTOP. Associated Press. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Boaldyn 2021. Feddynit magh er 16 Boaldyn 2021.
  7. Evelyn, Kenya (9 Jerrey Geuree 2021). "Capitol attack: the five people who died". The Guardian. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 19 Sauin 2021. Feddynit magh er 11 Jerrey Geuree 2021. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (cooney)
  8. Wolfe, Jan (2 Luanistyn 2021). "Four officers who responded to U.S. Capitol attack have died by suicide". Reuters. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 4 Averil 2022. Feddynit magh er 30 Averil 2022.
  9. "18 Months Since the Jan. 6 Attack on the Capitol". www.justice.gov (ayns English). 15 Toshiaght Arree 2022. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 9 Jerrey Souree 2022. Feddynit magh er 9 Jerrey Souree 2022.
  10. Barry, Dan; Frenkel, Sheera (7 Jerrey Geuree 2021). "'Be There. Will Be Wild!': Trump All but Circled the Date". The New York Times. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 28 Nollick 2021. Feddynit magh er 9 Jerrey Geuree 2021. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (cooney)
  11. Snodgrass, Erin (7 Jerrey Fouyir 2021). "A timeline of Donald Trump's efforts to overturn the 2020 election". Business Insider. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 26 Jerrey Fouyir 2021. Feddynit magh er 8 Jerrey Fouyir 2021.
  12. Naylor, Brian (10 Toshiaght Arree 2021). "Read Trump's Jan. 6 Speech, A Key Part Of Impeachment Trial" (ayns English). NPR. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 1 Jerrey Souree 2022. Feddynit magh er 23 Jerrey Souree 2021.
  13. Doig, Steve (8 Jerrey Geuree 2021). "It is difficult, if not impossible, to estimate the size of the crowd that stormed Capitol Hill". The Conversation. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 10 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 10 Jerrey Geuree 2021.
  14. Higgins, Andrew (10 Jerrey Geuree 2021). "The Art of the Lie? The Bigger the Better – Lying as a political tool is hardly new. But a readiness, even enthusiasm, to be deceived has become a driving force in politics around the world, most recently in the United States". The New York Times. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 28 Nollick 2021. Feddynit magh er 10 Jerrey Geuree 2021. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (cooney)
  15. Rutenberg, Jim; Becker, Jo; Lipton, Eric; Haberman, Maggie; Martin, Jonathan; Rosenberg, Matthew; Schmidt, Michael S. (1 Toshiaght Arree 2021). "77 Days: Trump's Campaign to Subvert the Election". The New York Times. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 28 Nollick 2021. Trump's [...] effort to reverse his loss turned into [...] an extralegal campaign to subvert the election, rooted in a lie so convincing to some of his most devoted followers that it made the deadly January 6 assault on the Capitol almost inevitable [...] With each passing day the lie grew, finally managing to do what the political process and the courts would not: upend the peaceful transfer of power that for 224 years had been the bedrock of American democracy. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (cooney)
  16. Shymmey imraa:
  17. Shymmey imraa:
  18. Woodward, Calvin (13 Jerrey Geuree 2021). "AP FACT CHECK: Trump's call to action distorted in debate". Associated Press. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 31 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 5 Jerrey Geuree 2021.
  19. "What seditious conspiracy means in Proud Boys' Jan. 6 case". Associated Press. 4 Boaldyn 2023. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 24 Mean Fouyir 2023. Feddynit magh er 20 Mean Fouyir 2023.
  20. Lucas, Ryan (6 Jerrey Geuree 2022). "Where the Jan. 6 insurrection investigation stands, one year later". NPR (ayns English). Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2022. Feddynit magh er 7 Jerrey Geuree 2022.
  21. Bennet, Dalton; Brown, Emma; Cahlan, Sarah; Sohuyn Lee, Joyce; Kelly, Meg; Samuels, Elyse; Swaine, Jon (16 Jerrey Geuree 2021). "41 minutes of fear: A video timeline from inside the Capitol siege". The Washington Post. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 4 Boaldyn 2021. Feddynit magh er 20 Jerrey Geuree 2021.
  22. Barrett, Ted; Raju, Manu; Nickeas, Peter (6 Jerrey Geuree 2021). "Pro-Trump mob storms US Capitol as armed standoff takes place outside House chamber". CNN. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 6 Jerrey Geuree 2021.
  23. "Jeeyllit":
  24. Shymmey imraa:
  25. Shymmey imraa:
  26. a b Jalonick, Mary Clare; Mascaro, Lisa (28 Boaldyn 2021). "GOP blocks Capitol riot probe, displaying loyalty to Trump". Associated Press. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 28 Jerrey Souree 2021. Feddynit magh er 2 Mean Souree 2021.
  27. Evon, Dan (9 Jerrey Geuree 2021). "Was 'Hang Mike Pence' Chanted at Capitol Riot?". Snopes. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 16 Toshiaght Arree 2021. Feddynit magh er 19 Jerrey Geuree 2021.
  28. Macias, Amanda; Mangan, Dan (6 Jerrey Geuree 2021). "U.S. Capitol secured hours after pro-Trump rioters invade Congress". CNBC. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 7 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 7 Mean Fouyir 2023.
  29. McEvoy, Jemima (6 Jerrey Geuree 2021). "DC Protests Live Coverage: Entire Capitol Now On Lockdown As Protesters Enter The Building". Forbes. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 6 Jerrey Geuree 2021.
  30. Higgins, Tucker (6 Jerrey Geuree 2021). "DC protests: FBI says 2 suspicious devices were rendered safe". CNBC Politics. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 7 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 11 Jerrey Geuree 2021.
  31. Benner, Katie (6 Jerrey Geuree 2021). "Pipe Bomb Found and Destroyed at R.N.C.; D.N.C. Is Evacuated". The New York Times. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2021.
  32. Collins, Kaitlan; Cohen, Zachary; Starr, Barbara; Hansler, Jennifer (6 Jerrey Geuree 2021). "Pence took lead as Trump initially resisted sending National Guard to Capitol". CNN. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 15 Mean Souree 2022. Feddynit magh er 11 Jerrey Geuree 2021.
  33. Zilbermints, Regina (6 Jerrey Geuree 2021). "Trump tells rioters 'go home,' repeats claims that election 'fraudulent'". The Hill. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 6 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 6 Jerrey Geuree 2021.
  34. Durkee, Alison (6 Jerrey Geuree 2021). "Trump Justifies Supporters Storming Capitol: 'These Are The Things And Events That Happen'". Forbes. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 7 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 7 Jerrey Geuree 2021.
  35. "Planning and Execution Timeline for the National Guard's Involvement in the January 6, 2021, Violent Attack at the U.S. Capitol" (PDF). Rheynn Coadee ny Steatyn Unnaneysit. 11 Jerrey Geuree 2021. Er ny hashtey (PDF) veih’n lhieggan bunneydagh er 11 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 13 Luanistyn 2021.
  36. Liptak, Kevin; Stracqualursi, Veronica; Malloy, Allie (7 Jerrey Geuree 2021). "Isolated Trump reluctantly pledges 'orderly' transition after inciting mob". CNN. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 7 Jerrey Geuree 2021.
  37. Fordham, Evie (7 Jerrey Geuree 2021). "Trump promises 'orderly transition' on Jan. 20 after Electoral College results certified". Fox News. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 8 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 7 Jerrey Geuree 2021.
  38. Fandos, Nicholas (January 13, 2021). "The House impeaches Trump for 'incitement of insurrection,' setting up a Senate trial". The New York Times. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 28 Nollick 2021. Feddynit magh er 14 Jerrey Geuree 2021. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (cooney)
  39. Montanaro, Domenico (13 Toshiaght Arree 2021). "Senate Acquits Trump In Impeachment Trial – Again". NPR. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 27 Luanistyn 2021. Feddynit magh er 27 Luanistyn 2021.
  40. "Pelosi announces independent 9/11-style commission on deadly Capitol riot". CNBC. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 15 Toshiaght Arree 2021. Feddynit magh er 15 Toshiaght Arree 2021.
  41. "House votes to create select committee to investigate January 6 insurrection". CNN. 30 Mean Souree 2021. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 4 Jerrey Souree 2021. Feddynit magh er 3 Jerrey Souree 2021.
  42. Sprunt, Barbara (27 Jerrey Souree 2021). "Here Are The 9 Lawmakers Investigating The Jan. 6 Capitol Attack". NPR (ayns English). Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 7 Sauin 2021. Feddynit magh er 9 Sauin 2021. {{cite news}}: Check date values in: |access-date= as |archive-date= (cooney)
  43. Shymmey imraa:
  44. Chamblee, Virginia; People 13 Jerrey Fouyir 2022 "Jan. 6 Committee Votes to Subpoena Donald Trump: 'We Need to Hear From Him'" Er ny hashtey 2022-10-19 ec y Wayback Machine Feddynit magh er 18 Jerrey Fouyir 2022.
  45. Clowan:If all (August 1, 2023), [ Text].
  46. Rheynn Cairys ny Steatyn Unnaneysit. "United States of America v. Donald J. Trump" (PDF). Rheynn Cairys ny Steatyn Unnaneysit. Er ny hashtey (PDF) veih’n lhieggan bunneydagh er 2 Luanistyn 2023. Feddynit magh er 2 Luanistyn 2023.
  47. a b "The Jan. 6 attack: The cases behind the biggest criminal investigation in U.S. history". All Things Considered. NPR. 28 Jerrey Souree 2023. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 20 Averil 2021. Feddynit magh er 10 Toshiaght Arree 2021.
  48. Jensen, Michael (17 Mean Souree 2022). "It wasn't just Proud Boys. Interconnected extremists converged on Jan. 6". The Washington Post. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 22 Mean Souree 2022. Feddynit magh er 23 Mean Souree 2022.
  49. Shortell, David; Polantz, Katelyn; Perez, Evan; Cohen, Zachary (20 Jerrey Geuree 2021). "Members of extremist Oath Keepers group planned attack on US Capitol, prosecutors say". CNN. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 20 Jerrey Geuree 2021. Feddynit magh er 24 Jerrey Geuree 2021.
  50. The Capitol siege: The cases behind the biggest criminal investigation in U.S. history Er ny hashtey 20 Averil 2021 ec y Wayback Machine, NPR, All Things Considered (aanoait dys 7 Jerrey Souree 2023).
  51. Michael Kunzelman, Lindsay Whitehurst, Alanna Durkin Richer [1] Er ny hashtey 2023-11-23 ec y Wayback Machine Proud Boys’ Enrique Tarrio gets record 22 years in prison for Jan. 6 seditious conspiracy, Associated Press (5 Mean Fouyir 2023).

Kianglaghyn magh[reagh | edit source]