Thalloo yn Eeast
She ellan mooar magh veih coose hiar y Chanadey ee Thalloo yn Eeast. Ta'n ellan ny chooid smoo cummaltit jeh'n wheiggey Thalloo yn Eeast as Labrador. She "Thalloo yn Eeast" va'n ennym va currit er y lane wheiggey roish y vlein 2001 tra v'eh ceaghlit. Ta'n ellan 108,860 km2 (42,031 mi ker) er eaghtyr as, rere shen, t'eh ny 16oo ellan smoo er y theihll. She Balley Eoin er coose hiar yiass yn ellan y balley smoo er yn ellan as preeu-valley yn wheiggey. Ta begnagh lieh-villioon dy leih cummal er yn ellan as un wheiggoo jeu cummal ayns Balley Eoin.
Va'n ellan feddynit magh ec ny h-Oarpee da'n chied cheayrt ec y Wiggynagh Eeslynnagh Leif Eriksson 'sy 11d eash. Ren eshyn as e lught troailtagh cur yn ennym "Vinland" er y çheer noa. She ny h-eeasteyryn Frangagh, Spaainagh, Bascagh as Portiugagh va ny chied cheayrtee elley hie gys yn ellan. Ren yn Iddaalagh John Cabot (Giovanni Caboto), va gobbraghey er conaant fo Ree Inry VII Hostyn, çheet gys yn ellan 'sy vlein 1497. Ren ny ronseyderyn Portiugagh Gaspar Corte-Real as e vraar Miguel Corte-Real tayrn kaart jeh peesh jeh coose yn ellan 'sy vlein 1501. Agh she yn tarlheim ren Cabot yn aght smoo scanshoil ayns shennaghys noa-emshyragh yn ellan er-yn-oyr dy vel yn aght shen coontit myr bunneeaght yn Impiraght Ghoaldagh. Va'n nhee shen shickyrit 'sy vlein 1583 tra ren Humphrey Gilbert cur greim er yn ellan myr y chied choloin harrish mooir fo Kaart Reeoil y Venrein Ealisaid I Hostyn.
Ennym yn ellan
[reagh | edit source]Er coontey ny boodeeyssyn anchasley ren çheet gys yn ellan, t'eh goll er enney fo ram enmyn ayns ny çhengaghyn shen. Ta ny Yernee cur Talamh an Éisc er as ta ny h-Albinee cur Talamh an Èisg er. Ta'n cheeall cheddin ec y daa ennym shen myr t'ayn 'sy Ghaelg. Ta daa ennym elley ec ny h-Albinee er yn ellan: Eilean nan Trosg ("Ellan ny Boiddee") as an Talamh Ùr ("y Thalloo Oor"). Ta'n lught Baarlagh cur Newfoundland ("y Thalloo Noa-feddynit") er, as ta ny Frangisheyryn cur Terre-Neuve ("y Thalloo Noa") er. Ta ny Bascee cur Ternua er as eh shen çheet magh ass Terra Nova y Ladjyn as ny çhengaghyn gollrhee. Ta'n lught Mi'kmaq cur Taqamkuk er yn ellan.
