Reeriaght ny h-Albey
| Reeriaght ny h-Albey Rìoghachd na h-Alba (Gaelg Albinagh ) Kinrick o Scotland (Baarle Albinagh) | |||||
| |||||
| |||||
| Jarroo-raa "In My Defens God Me Defend" (Baarle Albinagh) (Taishbynit ny keayrtyn myr IN DEFENS) | |||||
| Preeu-valley | Doon Edin¹ | ||||
| Çhengaghyn |
| ||||
| Craueeaght | Yn Chreestiaght | ||||
| Reiltys | Reeriaght | ||||
| Ree/Benrein | |||||
| - 843-858 | Kenniagh I | ||||
| - 1567–1625 | Jamys VI | ||||
| - 1702-1707 | Ann | ||||
| Quaiyl | Ard-whaiyl ny h-Albey | ||||
| Earish henndeeagh | Ny Mean Eashyn | ||||
| - Currit ry-cheilley | 843 | ||||
| - Goaill stiagh Lodainn as Strah Chleayee | 1124 | ||||
| - Goaill stiagh y Ghallioo | 1234/35 | ||||
| - Goaill stiagh Inshyn Goal, Mannin as Gallaibh | 1266 (Conaant Pheairt) | ||||
| - Goaill stiagh Shetlynn as yn Orkaid | 1472 | ||||
| - Aghtyn yn Unnaneys | 1 Boaldyn 1707 | ||||
| Argid | Punt Albinagh (Pund) | ||||
| ¹ Roish Doon Edin, va'n preeu-valley soit ayns Sgàin as baljyn elley. | |||||
Va Reeriaght ny h-Albey (Gaelg Albinagh: Rìoghachd na h-Alba, Baarle Albinagh: Kinrick o Scotland, Baarle: Kingdom of Scotland) ny çheer ayns sheear hwoaie yn Oarpey veih'n vlein 843 derrey 1707. Va'n çheer soit 'sy hrass hwoaie jeh ellan y Vretyn Vooar as va joarey thallooin da'n jiass eck rish Reeriaght Hostyn. Rere çheoraghyn Aght yn Unnaneys jeh'n vlein 1707, haink y daa heer ry-cheilley dy yannoo Reeriaght y Vretyn Vooar. Veih 1482, ny yei haink y balley slystagh Berwick fo stiurey Hostyn, va eaghtyr Reeriaght ny h-Albey unnane as eaghtyr ny h-Albey noa-emshiragh. Va'n reeriaght caglit liorish Mooir Hostyn 'sy niar, y Cheayn Sheear 'sy twoaie as y neear, as liorish Ammyr ny h-Albey as Mooir Vannin 'sy neear yiass. Goaill magh y vooarheer, va'n reeriaght jeant seose jeh ny smoo na 790 ellanyn.
Roish haink Doon Edin, y balley smoo ec y traa, dy ve ny phreeu-valley, va stayd phreeu-valjagh er Sgàin, Dùn Phàrlain as Strooley. 'Sy vlein 1700 va ny smoo na 1.1 villioon cummaltee ayns Reeriaght ny h-Albey.
Noteyn
[reagh | edit source]- ↑ Hooar y Phictish as y Chumbrish baase car y 10oo as y 11d eashyn.
- ↑ Shenn Vaarle (950–1066), Baarle Veanagh (1066–1550), Baarle Noa-emshiragh (1550–1707). Daase cleayney yn Vaarle ayns Nalbin veih'n 16oo eash veanagh.
- ↑ Shenn Vaarle (derrey 1066), Baarle Veanagh (1066–13oo eash), Baarle Albinagh Leah (13oo eash–1450), Baarle Albinagh Veanagh (veih 1450)
- ↑ Haink dy ve ny chied çhengey yns gurneil y çheer car y 11d as y 12h eash as va goll er loayrt dy lheeadagh ec baare yn Auld Alliance (y "Shenn Chochaarjys").
- ↑ Ymmydit dy lheeadagh son cooishyn reiragh as liturgagh.
Imraaghyn
[reagh | edit source]- ↑ Sharpe (2011), dgn. 1–119.
Obbraghyn symnit
[reagh | edit source]- Sharpe, Richard (2011). "Peoples and Languages in 11th- and 12th-century Britain and Ireland: Reading the Charter Evidence" (PDF). Ayns Broun, D (rd.). The Reality Behind Charter Diplomatic in Anglo-Norman Britain. Centre for Scottish and Celtic Studies, University of Glasgow. dgn. 1–119. ISBN 978-0-85-261919-3 – via Paradox of Medieval Scotland 1093–1286.
| Reeriaght ny h-Albey 843–1707 |
Haink ny yei: Reeriaght y Vretyn Vooar 1707–1800 |
Haink ny yei: Reeriaght Unnaneysit y Vretyn Vooar as Nerin 1801–1922 |
Haink ny yei: Reeriaght Unnaneysit y Vretyn Vooar as Nerin Hwoaie 1922–jiu |
- Steatyn as thallooyn bunnit 'sy vlein 843
- Steatyn as thallooyn jee-vunnit 'sy vlein 1707
- Reeriaght ny h-Albey
- Monarkaght ny h-Albey
- Steatyn as thallooyn bunnit ayns ny 840yn
- Steatyn as thallooyn bunnit 'sy vlein 1660
- Steatyn as thallooyn jee-vunnit 'sy vlein 1654
- Jee-vunneeaghtyn ayns Nalbin 'sy vlein 1707
- Eear-reeriaghtyn
- Eear-vonarkaghtyn yn Oarpey
- Eear-heeraghyn ayns ny h-Ellanyn Goaldagh
- Bunneeaghtyn 'sy vlein 843
- Bunneeaghtyn ayns Nalbin 'sy 9oo eash
- Steatyn Creestee
