Traartys Katyn

Ass Wikipedia.

Co-ordnaidyn: 54°46′20″N 31°47′24″E / 54.77222°N 31.79°E / 54.77222; 31.79

Mooar-oaie lesh offishearyn Polynnagh ayns Keyll Katyn, va jee-oanluckit ec y Ghermaan ayns 1943
Caslys-çheerey jeh ny buill kianglt rish traartys Katyn

Traartys Katyn[a], she straih ard-ghunveryssyn v'eh, jeh begnagh 22,000 offishearyn caggee as cappee chaggee yn lught tushtey Polynnagh va jeant ec yn Unnaneys Soveidjagh, yn NKVD ("Commisaraght Heayagh cour Cooishyn Sthie", ny poleenyn follit Soveidjagh) er lheh, ayns Averil as Boaldyn 1940. Ga dy daghyr dunveryssyn ayns pryssoonyn Kalinin as Kharkiv mastey buill elley chammah, ta'n traartys enmyssit ass keyll Katyn raad va fir jeh ny chied oaiaghyn an-choodit liorish forsaghyn Natseeagh Germaanagh.

Doardee yn Politburo Soveidjagh fo stiurey Joseph Stalin dy follit olteynyn cappagh jeh corps offishearyn Polynnagh y chur gy baase.[1] Mastey adsyn va marrooit, va 8,000 nyn offishearyn va currit ayns pryssoon car y Ruegys Soveidjagh er y Pholynn ayns 1939, va 6,000 nyn offishearyn poleen, as va'n chooid elley jeh ny 8,000 tayrnit ass lught tushtey yn Pholynn va enmyssit ec yn Unnaneys Soveidjagh myr "jantee fysseree as meoiryn-shee, speeikearyn as stroiederyn, aa-hellooderyn thallooin, aa-hellooderyn stashoonyn dellal, as fir oik".[2] Mastey adsyn va marrooit, va Polynnee, Ookraanee, Belarooshee, as mysh 799–900 Ewnyn Polynnagh.[3]

Ren reiltys y Ghermaan Natseeagh fogrey magh feddynys ny mooar-oiaghyn ayns Keyll Katyn ayns Averil 1943.[4] Ren Stalin giarrey mooinjerys diploamagh lesh reiltys y Pholynn er eebyrt va bunnit ayns Lunnin tra hirr ad ronsaghey oikoil liorish Bing Eddyr-ashoonagh y Chrosh Yiarg.[5] Lurg y toiagh Vistula–Oder tra huitt ny mooar-oiaghyn fo reirey ny Soveidjee, ren yn Unnaneys Soveidjagh fogrey magh dy varr ny Natseeyn ny dreihyn, as yiooldee eh veih freggyrtys derrey 1990 tra ghow eh rish y reggyrtys dy h-oikoil as ren eh deyrey ny dunveryssyn liorish yn NKVD chammah as y follaghey liorish y reiltys Soveidjagh.

Ren ronsaghey va stiurit ec oik ard-hualtee yn Unnaneys Soveidjagh (1990–1991) as Chonastey yn Roosh (1991–2004) shickyraghey yn freggyrtys Soveidjagh, agh cha denmys ad y traartys myr [[kimmeeys caggee] ny jannoo ard-ghunverys. Va'n ronsaghey doont er-yn-oyr dy row ny jantee marroo as, er-yn-oyr nagh ren reiltys y Roosh rand-oardraghey ny merriu myr dreihyn y Ghlenney Mooar, va aalaanaghey formoil eear-vaaish coontit neuyesh. Ayns Mee Houney 2010, as y Roosh geearree mooinjerys y haraghey lesh y Pholynn, ren Duma Steat y Roosh doltey fogrey ren deyrey Stalin as fir oik Hoveidjagh elley er son oardaghey yn traartys. Ansherbee, haghyr asschaarjys 'sy vooinjerys lurg y Chaggey Rooshagh-Ookraanagh. Ayns 2021, ren Shirveishaght Cultoor y Roosh graadaghey sheese y yn ard-hroggalys cooinaghtyn ayns Katyn er e Recortys jeh Buill yn Eiraght Chultooragh veih boayl jeh scansh chonastagh dys boayl jeh scansh ardjynagh.[6]

Noteyn[reagh | edit source]

  1. Polynnish: zbrodnia katyńska, "kimmeeys Katyń"; Rooshish: Катынская резня Katynskaya reznya, "traartys Katyn", ny Rooshish: Катынский расстрел, Katynsky rasstrel, "cyr-gy-baase Katyn"

Imraaghyn[reagh | edit source]

  1. Brown, Archie (2009). The Rise and Fall of Communism. HarperCollins. dg. 140. ISBN 978-0061138799. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 18 Mean Souree 2013. Feddynit magh er 7 May 2011.
  2. Kużniar-Plota, Małgorzata (30 Sauin 2004). "Decision to commence investigation into Katyn Massacre". Departmental Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 30 Mean Fouyir 2012. Feddynit magh er 4 Luanistyn 2011. {{cite web}}: Check date values in: |date= (cooney)
  3. "The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field". cia.gov. Er ny hashtey veih yn lhieggan bunneydagh er 24 March 2010. Feddynit magh er 23 July 2007.
  4. Engel, David (1993). Facing a holocaust: the Polish government-in-exile and the Jews, 1943–1945. UNC Press Books. dg. 71. ISBN 978-0807820698. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 18 Mean Souree 2013. Feddynit magh er 16 Mean Souree 2011.
  5. Leslie, Roy Francis (1983). The History of Poland since 1863. Cambridge University Press. dg. 244. ISBN 978-0521275019. Er ny hashtey veih’n lhieggan bunneydagh er 19 Boaldyn 2016. Feddynit magh er 29 Jerrey Fouyir 2015.
  6. "The Katyn memorial complex", Russia's Necropolis of Terror and the Gulag Er ny hashtey 2021-11-22 ec y Wayback Machine.

Kianglaghyn magh[reagh | edit source]