Juys (lettyr)
- She lettyr bun-chooish y duillag shoh. My ta sym ayd ayns keeall elley yn 'ockle shoh, lhaih juys.
Juys - Romanagh | |||||
---|---|---|---|---|---|
Shennaghys as aase | |||||
Egyptagh |
| ||||
Proto-Semetagh | ![]() | ||||
Feaneeckagh | ![]() | ||||
Greagagh | ![]() | ||||
![]() | |||||
Cosoylaghey | |||||
![]() ![]() Gaelgagh |
![]() Kyrillagh |
||||
Troyn | |||||
Rhank 'syn abbyrlhit: | 10 | ||||
Keealyn | |||||
Oaylleeaght: Joule, ny howse bree (J) Maddaght: earroo conrieugh (j), myr dy vel i2 = -1. She iuar t'ayn son y chooid smoo, agh ta juys ry-akin ny keayrtyn, ayns jeshaghteyrys lectragh er lheh, son dy haghney ny chovestey myrane lesh stroo lectragh. Çhengoaylleeaght: lhiattagh [j] ny /j/ Çhengoaylleeaght: screebagh [ʝ] ny /ʝ/ |
She jeihoo lettyr abbyrlhit ny Gaelgey eh juys (J, j), rere'n abbyrlhit Romanagh jeianagh, ga nagh row eh ec yn abbyrlhit Ladjynagh.
Shennaghys[reagh | edit source]
Haink juys jeh iuar 'syn 16oo eash. Ta bun y lettyr jalloo-ocklyn Egyptagh jeh lurg as laue echey. Va'n sheean (/ʕ/) ec yn 'ockle Egyptagh, agh haink eh dy chowraghey /j/ ayns çhengaghyn Semetagh, er y fa dy row /j/ ec toshiaght ny focklyn v'oc son lurg. She yodh v'ayn.
Ghow ny Greagee cummey jeh son iota 'syn abbyrlhit Greagagh, as eshyn çheet er /i/. Ren ny Romanee ymmyd jeh'n lettyr cheddin 'syn abbyrlhit Romanagh. Va juys ny chummey elley jeh'n lettyr cheddin, as derrey'n 16oo eash, ren ad ymmyd jeh'n daa lettyr son y daa heean.
Ayns Shenn Vaarle, v'ad screeu y myn-heean /dʒ/ myr cʒ.[1]. Va myn-heean casley rish ec Shenn Rangish, jeh /j/ Ladjyn, as v'ad ny screeu myr i. Fo cummaght Shenn Rangish, haink ny screeudeyryn Sostnagh y yannoo ymmyd jeh i (as eisht j) son /dʒ/ ec toshiaght focklyn ny Shenn Vaarle. Myr sampleyr, iest, eisht jest ("spotçh"), agh screeu ad DG ayns buill elley, myr sampleyr hedge ("cleigh").[1] Haink ymmydyd elley stiagh 'sy Vaarle jeh focklyn eeassit ass Frangish as çhengaghyn elley; myr sampleyr, adjoin ("lhiattaghey"), junta ("hoontey"). Y chied lioar Baarle eddyrscarr i as j dy baghtal, hie eh er soilshaghey magh ayns 1634.[1]
'sy Ghaelg hene, ta'n lettyr çheet jeh'n abbyrlhit Baarleagh liorish obbyr John Phillips, Aspick Sodor as Mannin, as e lheid cairscreeu y yannoo son y Ghaelg ayns ny 1700yn.
Ymmyd[reagh | edit source]
'sy Ghaelg, ta juys çheet er yn affricaid /dʒ/, as shen kiart 'sy Vaarle neesht son y chooid smoo.
Ayns çhengaghyn Germaanagh, as ny çhengaghyn Baltagh as Slavagh ta jannoo ymmyd jeh'n abbyrlhit Romanagh, t'eh çheet er y lhiattagh /j/ dy mennick.
Ayns ny çhenaghyn Romanagh, t'eh ny screebagh son y chooid smoo. She screebagh lurg-chooyeeacklagh cronnaneagh (/ʒ/) t'ayn ec Frangish, Portiugish as Roomainish, agh ayns Cataloanish, she screebagh cleaoil cronnaneagh t'ayn (/ʝ/). Ayns Spaainish, ta feeu eddyr /x/ as /h/ echey, bentyn rish yn abbyrt t'ayn.
Çheumooie jeh'n Europey, ta juys çheet er /ʒ/ ayns Turkish, Asserbajaanish as Tatarish. Ayns Indoneeshish, Somaalish, Malayish, Igboish, Shonaish as Soolooish, t'eh çheet er /dʒ/. Ayns Konkanish, Yorubaish, Oromoish]] as Swahilish, t'eh çheet er bleaystagh cleaoil cronnaneagh, /ɟ/. Ayns Kiowaish, she bleaystagh cooyl-eeacklagh neuchronnaneagh t'ayn (/t/).
Ayns aascreeu Hanyu Pinyin, ta juys çheet er affricaid cooyl-eeacklagh cleaoil, /tɕ/.
Coadyn co-earrooder[reagh | edit source]
Ayns Unicode, ta j mooar ec U+0050 as j beg ec U+0070.[2]
Ayns ASCII, ta j mooar ec 74 as j beg ec 106. Ayns earrooyn jeesoil, shen 01001010 as 01101010.
Ayns EBCDIC, ta j mooar ec 209 as j beg ec 145.
Ayns HTML as XML, ta j mooar ec "J" as j beg ec "j".
Imraaghyn[reagh | edit source]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Hogg, Richard M.; Norman Francis Blake, Roger Lass, Suzanne Romaine, R. W. Burchfield, John Algeo (1992). The Cambridge History of the English Language. Cambridge University Press, 39. ISBN 0521264766.
- ↑ Javascript Unicode Chart (en). Feddynit er 2009-03-08.
|
|