Jump to content

I

Ass Wikipedia.
I
I i
Ymmyd
Screeu-chorys Script Ladjynagh
Sorçh Abbyrlhitagh
Çhengey vunneydagh Ladjyn
Coad-phoynt Unicode U+0049, U+0069
Soiaghey abbyrlhittagh 9
Shennaghys
Lhiasaghey
Traa ymmydit c. 700 RC – jiu
Sluightee
Shuyraghyn
Elley
Troa screeu Clee dys y jesh
Ta'n art shoh goaill stiagh aascreeuynyn sheeanagh 'syn Abbyrlhit Sheeanagh Eddyrashoonagh (IPA). Son stiurag vunneydagh da cowraghyn ASE, jeeagh er Cooney:ASE. Son yn anchaslys eddyr [ ], / / as ⟨ ⟩, jeeagh er ASE § Lhoobeenyn as streeanyn tessen-screeu.
I
I
Abbyrlhit Bunneydagh yn ASE
Aa Bb Cc Dd
Ee Ff Gg Hh Ii Jj
Kk Ll Mm Nn Oo Pp
Qq Rr Ss Tt Uu Vv
Ww Xx Yy Zz

She I, ny i, yn nuyoo lettyr as y treeoo breeockle 'syn abbyrlhit Ladjynagh,[1] ta ymmydit ayns abbyrlhit ny Gaelgey noa-emshiragh as ayns abbyrlhittyn elley er feie ny cruinney. She iuar yn ennym va currit er 'sy Ghaelg ayns ny laaghyn t'er ny gholl shaghey.[2]

Shennaghys

[reagh | edit source]

Haink I jeh'n abbyrlhit Proto-Sinaitagh. S'cosoylagh dy row ny caslys jeh lurg as laue echey, as dy daink eh jeh jalloo-ocklyn Egyptagh. Va'n sheean (/ʕ/) ec yn 'ockle Egyptagh, agh haink eh dy chowraghey /j/ ayns çhengaghyn Semittagh, er y fa dy row /j/ ec toshiaght ny focklyn v'oc son lurg. She yodh v'ayn.

Ghow ny Greagee cummey jeh son iota 'syn abbyrlhit Greagagh, as eshyn çheet er /i/. Ren ny Rauee ymmyd jeh'n lettyr cheddin 'syn abbyrlhit Romanagh. Va juys (J, j) ny chummey elley jeh'n lettyr cheddin, as derrey'n 16oo eash, ren ad ymmyd jeh'n daa lettyr son y daa heean.

'Sy Ghaelg hene, ta'n lettyr çheet jeh'n abbyrlhit Baarleagh liorish obbyr John Phillips, Aspick Sodor as Mannin, as e lheid cairscreeu y yannoo son y Ghaelg ayns ny 1700yn.

S'cosoylagh dy vel yn ennym "iuar" rere enmyn biljagh 'syn abbyrlhit Ogham. T'ad credjal dy row iodhadh Ogham çheet er yn euar, foddee.[3]

Coadyn co-earrooder

[reagh | edit source]

Ayns Unicode, ta i mooar ec U+0049 as i beg ec U+0069.[4]

Ayns ASCII, ta i mooar ec 73 as i beg ec 105. Ayns earrooyn jeesoil, shen 01001001 as 01101001.

Ayns EBCDIC, ta i mooar ec 201 as i beg ec 137.

Ayns HTML as XML, ta i mooar ec "I" as i beg ec "i".

Cosoylaghey

[reagh | edit source]

Ta lettyryn gollrish iuar ayns ny h-abbyrlhittyn Kyrillagh as Coptagh. Ta I jeesagh cosoylagh rish I Kyrillagh, agh t'ad ry-akin ayns çhengaghyn elley. Haink I jeesagh jeh iota, as I jeh eta, agh cha row monney anchaslys eddyr oc. Ta ymmyd jeant jeu croghey er ny çhengaghyn hene. Ta'n chooish cheddin ec yn abbyrlhit Coptagh, eddyr ny lettyryn eta as iota t'echey.


Shenn lettyryn Greagagh
Eta Greagagh Iota Greagagh
Eta (/ɛː/ ayns Shenn Ghreagish) Iota (/i/ ayns Shenn Ghreagish)
Lettyryn jeianagh
Eta Greagagh (/i/ ayns Greagish yeianagh) Hibbin (/h/ ayns ymmodee çhengaghyn) I Kyrillagh (/i/ ayns ymmodee çhengaghyn) Eta Coptagh (/iː/ ayns Coptish) Iota Greagagh (/i/ ayns Greagish yeianagh) Iuar (/i/ ny /ɪ/ ayns ymmodee çhengaghyn) I jeesagh Kyrillagh (/i/ ayns ymmodee çhengaghyn) Iota Coptagh (/j/ ny /ɪ/ ayns Coptish)
Eta Greagagh (/i/ ayns Greagish yeianagh) Hibbin Romanagh (/h/ ayns ymmodee çhengaghyn) I Kyrillagh (/i/ ayns ymmodee çhengaghyn) Eta Coptagh (/iː/ ayns Coptish) Iota Greagagh (/i/ ayns Greagish yeianagh) Iuar Romanagh (/i/ ny /ɪ/ ayns ymmodee çhengaghyn) I jeesagh Kyrillagh (/i/ ayns ymmodee çhengaghyn) Iota Coptagh (/j/ ny /ɪ/ ayns Coptish)

Imraaghyn

[reagh | edit source]
  1. "Latin alphabet". Encyclopædia Britannica.
  2. Kelly, Phil. "Lessoonyn Level 1". Feddynit magh er 11 Mean Souree 2024.
  3. Simon Ager. Ogham (Baarle). Omniglot.
  4. Javascript Unicode Chart (en). Feddynit er 2009-03-08.