Germaanish
Germaanish | ||
---|---|---|
Deutsch | ||
Goll er loayrt ayns | Yn Ghermaan, Yn Austeyr, Yn Elveeish, Liechtenstein, Lucsemburg | |
Earroo loayreyderyn | Y Ghermaanish Chadjinit: 90 millioon (1990)[1] - 98 millioon (2005)[2] Germaanisheyryn 'sy clane: 120 millioon (1990–2005)[1] Loayreyderyn L2: 80 millioon (2006)[3] | |
Kynney çhengey | Ind-Oarpagh
| |
Staydys oikoil | ||
Çhengey oikoil ayns | ![]() Çhengey oikoil as obbree ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |
Staydys mynlagh oikoil ayns | ![]() ![]() ![]()
| |
Fo stiurey ec | stiureyder erbee | |
Coadyn çhengey | ||
ISO 639-1 | de | |
ISO 639-2 | deu | |
ISO 639-3 | deu | |
![]() Çheeraghyn as y Ghermaanish goll er loayrt ayndaue | ||
Nodyn: Foddee vel cowraghyn sheeanagh ASE ayns Unicode er yn duillag shoh. |
She fer jeh ny çhengaghyn Germaanagh Germaanish (Deutsch; focklit magh myr [ˈdɔʏtʃ] ( eaisht)). She çhengey Ghermaanagh Heear ee, gollrish Baarle, Ollanish, as Affrickaanish. She fer jeh ny çhengaghyn smoo loayrit 'sy theihll t'ayn as t'ee coontit myr y chied çhengey ghooghyssagh 'syn Unnaneys Oarpagh. Ta ny smoo na 120 millioon loayrtee eck as t'ee loayrit liorish mysh 80 millioon loayrtee neu-ghooghyssagh. Ta Germaanish chadjinit goll er ynsaghey ayns scoillyn, ollooscoillyn as Undinyssyn Goethe feie yn chruinney.
Haink y chooid smoo jeh ny fockleyn ayns Germaanish woish Shenn Ghermaanish as yn lught çhengagh Injey-Oarpagh[16]. Neeshtagh ta focklyn ayn voish Ladjyn as Ghreagish, as fir elley voish Frangish as Baarle.
Ta Germaanish goll er screeu 'syn abbyrlhit Ladjynagh. Chammah's ny 26 lettyryn cadjin, ta tree breeocklyn ayn as Umlautyn orroo (Ä/ä, Ö/ö, and Ü/ü) as y lettyr ß.
Reamys y Ghermaanish[reagh | edit source]
Ta boodeeyssyn dy Ghermaanisheyryn ry-gheddyn ayns eear-choloin Germaanagh ny Nameeb, steat ren geddyn magh e neuchrogheydys veih'n Affrick Yiass 'sy vlein 1990, myrane lesh ayns king jurnaa arraghey magh Germaanagh gys ny Steatyn Unnaneysit, y Chanadey, Meksico, y Phobblaght Ghominicagh, y Vrasseel, yn Argenteen, y Pharaguay, yn Ooraguay, y Çhillee, y Pheroo, y Veneswaaley (raad hie yn abbyrt Alemán Coloniero er ny lhiassaghey), yn Affrick Yiass, as yn Austrail. 'Sy Nameeb ta undinyssyn ynsee Germaanish freillt ec Germaanee ny Nameeb.
Rere Global Reach (2004), ta 6.9% jeh pobbyl yn eddyr-voggyl ny Ghermaanisheyryn.[17][18] Rere Netz-tipp (2002), ta 7.7% jeh duillagyn yn eddyr-voggyl screeuit 'sy Ghermaanish,[19] as rere shen t'ee ny nah hengey smoo lurg y Vaarle ayns possan ny çhengaghyn Oarpagh. Myrane lesh shen, t'ad gra dy vel 12% jeh ymmydeyryn Google goaill ynnyd jeh'n eddyr-oaie Germaanish.[19]
Çheer | Lught ny Germaanisheyryn (çheumooie jeh'n Oarpey)[20] |
---|---|
![]() |
5,000,000 |
![]() |
3,000,000 |
![]() |
1,400,000 |
![]() |
450,000[20] – 620,000[21] |
![]() |
200,000 |
![]() |
110,000 |
![]() |
75,000 (seyraanee eebyrtagh ny Germaan ny lomarcan)[20] |
![]() |
40,000 |
![]() |
30,000 – 40,000 |
![]() |
37,500 |
![]() |
30,000 (seyraanee eebyrtagh ny Germaan ny lomarcan)[20] |
![]() |
10,000 |
![]() |
50,000 |
Yn Oarpey[reagh | edit source]

Er y chooid smoo, ta'n Ghermaanish goll er loayrt 'sy Ghermaan (raad t'ee myr y phreeu-hengey ec 95% jeh mooinjer y çheer), 'syn Austeyr (89%), 'syn Elveeish (65%), as ec y chooid smoo jeh pobbyl Lucsemburg, as Liechtenstein.
Ta boodeeyssyn Germaanisheyryn Oarpagh ry-gheddyn 'syn Iddaal Hwoaie (ayns Tirol Yiass as ayns baljaghtyn ennagh ayns queiggaghyn elley), ayns Cantoonyn Hiar ny Belg, ayns ardjyn Frangagh ny h-Alsaash as Lorraine, as ayns baljyn beggey joarree yn eear-choontae Jylland Yiass 'sy Danvarg.
Ta boodeeyssyn Germaanisheyryn ry-gheddyn 'sy Phobblaght Çheck, 'sy Clovack, 'syn Ungaar, 'sy Pholynn, 'sy Romaan, 'sy Terb, 'sy Roosh as 'sy Chassaghstaan. Haghyr jee-chlannaghey 'sy chooid smoo jeh ny boodeeyssyn shen lurg ruightaghyn ny Germaanee lurg y Nah Chaggey Mooar as ayns ny 1980yn as ny 1990yn as mooarane dy Ghermaanee garraghey gys y Ghermaan.
Sambyl[reagh | edit source]
Focklyn Germaanish[reagh | edit source]
eins | un |
zwei | daa |
drei | tree |
nein | dyn, fockle jiooldagh |
ich | mee |
du | oo |
er | eh |
sie | ee |
es | eh/ee |
wir | shin |
ihr | shiu |
sie | ad |
Deutschland | Y Ghermaan |
Bannaghtyn as ve cooyrtoil[reagh | edit source]
Guten Morgen | Moghrey mie |
Guten Abend | Fastyr mie |
Hallo | Hello ayns Baarle |
Wie geht's? | Kys t'ou? |
Bitte | My sailt |
Danke schön | Gura mie (mooar) ayd |
Auf Wiedersehen | Slane lhiat |
Ich heiße ... | Ta'n ennym orrym ... |
Imraaghyn[reagh | edit source]
- ↑ 1.0 1.1 Lewis, M. Paul:Ethnologue: Languages of the World. SIL International (2009).
- ↑ (2005) ayns Marten, Thomas; Sauer, Fritz Joachim: Länderkunde - Deutschland, Österreich, Schweiz und Liechtenstein im Querschnitt (ayns Germaanish). Berleen: Inform-Verlag, 7. ISBN 3-9805843-1-3.
- ↑ 3.0 3.1 (Averil 2006) National Geographic Collegiate Atlas of the World. Willard, Ohio: R.R Donnelley & Sons Company, 257–299. ISBN Cadjin: 0-7922-3662-9, 978-0-7922-3662-7. Soyllyssagh: 0-7922-7976-X, 978-0-7922-7976-1.
- ↑ EUROPA - Allgemeine & berufliche Bildung - Regional- und Minderheitensprachen der Europäischen Union - Euromosaik-Studie.
- ↑ Support from the European Commission for measures to promote and safeguard regional or minority languages and cultures - The Euromosaic study: German in Denmark (Baarle). Feddynit er 13 Sauin 2009.
- ↑ EC.europa.eu.
- ↑ KAZAKHSTAN: Special report on ethnic Germans (Baarle). Irinnews.org. Feddynit er 2010-10-11.
- ↑ Deutsch in Namibia (PDF) (Germaanish). Supplement of the Allgemeine Zeitung (2007-08-18). Feddynit er 2008-06-23.
- ↑ "CIA World Fact book Profile: Namibia". cia.gov. Feddynit er 2008-11-30.
- ↑ Map on page of Polish Ministry of Interior and Administration (MSWiA). Feddynit er 2010-03-15.
- ↑ SbZ - Deutsche Minderheit in Rumänien: "Zimmerpflanze oder Betreuungs-Objekt" - Informationen zu Siebenbürgen und Rumänien (Germaanish). Siebenbuerger.de. Feddynit er 2010-03-15.
- ↑ Geschichte. Rusdeutsch.EU. Feddynit er 2010-10-11.
- ↑ EUROPA - Allgemeine & berufliche Bildung - Regional- und Minderheitensprachen der Europäischen Union - Euromosaik-Studie
- ↑ Leis Municipais http://www.leismunicipais.com.br/twitter/222/legislacao/lei-2251-2010-pomerode-sc.html
- ↑ Verein Deutsche Sprache e.V. (2006-06-15). Wussten Sie, dass.... Vds-ev.de. Feddynit er 2012-01-25.
- ↑ Yn Commishoon Oarpagh (2004). Many tongues, one family. Languages in the European Union (PDF) (Baarle). Europa. Feddynit er 3 February 2007.
- ↑ Global Statistics, Global Reach.
- ↑ Internet Languages, NVTC.
- ↑ 19.0 19.1 Distribution of languages on the Internet. Netz-tipp.de. Feddynit er 2010-03-15.
- ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 Handwörterbuch des politischen Systems der Bundesrepublik ('sy Ghermaanish). Cha nel y farrane cur agh "seyraanee eebyrtagh ny Germaan" er son ny Nameeb as ny h-Affrick Yiass!
- ↑ Statistics Canada 2006. 2.statcan.ca (2010-01-06). Feddynit er 2010-03-15.
Çhengaghyn oikoil yn Unnaneys Oarpagh |
||
---|---|---|
Baarle · Bulgeyrish · Danvargish · Estoinish · Finnlynnish · Frangish · Germaanish · Greagish · Iddaalish · Latvish · Litaanish · Maltish · Ollanish · Polynnish · Portiugish · Romaanish · Sheckish · Slovackish · Sloveanish · Soolynnish · Spaainish · Ungaarish · Yernish |
![]() |
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |